Bệnh viêm phế quản cấp là gì?

Viêm phế quản cấp tính thường xuất hiện ở cả trẻ em và người lớn, thường do virus hoặc vi khuẩn gây ra. Khi điều trị đúng cách, thường không để lại hậu quả lâu dài. Tuy nhiên, nếu không được chăm sóc hoặc điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng như viêm phổi hoặc suy hô hấp.

Bài viết dưới đây, Phòng khám Bác sĩ Dung xin giải đáp thắc mắc của nhiều người về viêm phế quản cấp là bệnh gì? Xin mời các bạn cùng theo dõi chi tiết!

Viêm phế quản cấp là bệnh gì?

Viêm phế quản cấp thường là một loại nhiễm trùng thường gặp ở đường hô hấp, mà gần như ai cũng từng trải qua ít nhất một lần trong đời. Thông thường, bệnh này có khả năng tự lành sau 1-2 tuần mắc bệnh mà không gây ra bất kỳ vấn đề nào sau này.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, viêm phế quản cấp có thể kéo dài và phát triển thành viêm phế quản mạn tính. Ngoài ra, nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi hoặc suy hô hấp. Vì vậy, mặc dù là một bệnh thông thường và có khả năng tự khỏi, nhưng việc điều trị và chăm sóc vẫn cần thiết để tránh những tình huống không mong muốn.

Nguyên nhân của viêm phế quản cấp là gì?

Viêm phế quản cấp tính thường là một trong những loại bệnh lý đường hô hấp trên phổ biến, và có nguyên nhân gốc từ nhiều yếu tố khác nhau:

• Virus: Các loại virus như cúm gia cầm, đại thực bào đường hô hấp, SARS, herpes, v.v.
• Vi khuẩn: Mycoplasma và chlamydia là nguyên nhân chính, còn có vi khuẩn gây mủ, nhưng ít phổ biến hơn.
• Phế cầu Hemophilus influenza: Hiếm gặp ở người trưởng thành, thường gây sốt và các triệu chứng ngoại hô hấp.
• Miễn dịch suy giảm: Có thể do bệnh cấp tính hoặc bệnh mãn tính gây tổn thương hệ miễn dịch. Người già, trẻ em dưới 12 tháng và trẻ sơ sinh dễ mắc bệnh do hệ thống miễn dịch yếu.
• Bệnh trào ngược dạ dày: Các cơn ợ chua mạnh có thể kích thích cổ họng và gây viêm phế quản.
• Các bệnh về phổi: Gây tổn thương và nhiễm trùng.
• Khói thuốc lá: Nicotin trong khói gây viêm nhiễm và tổn thương niêm mạc đường hô hấp, tăng nguy cơ mắc bệnh viêm phế quản.
• Tiếp xúc hóa chất: Làm việc với chất kích thích phổi hoặc hóa chất có thể tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Thời tiết: Thay đổi đột ngột có thể kích thích niêm mạc đường hô hấp, gây viêm nhiễm và sưng tấy.

Triệu chứng của viêm phế quản cấp

Để xác định triệu chứng của viêm phế quản cấp, bác sĩ thường kiểm tra và nếu cần, có thể tiến hành một số phân tích khác nhau. Các dấu hiệu của bệnh này thường dễ phát hiện. Tuy nhiên, nhiều người bệnh có thể không chú ý và không điều trị kịp thời, dẫn đến những biến chứng không lường trước được.

Ở giai đoạn ban đầu, bệnh nhân viêm phế quản cấp thường gặp các triệu chứng sau:

• Ho: Triệu chứng không đặc hiệu và có thể do nhiều nguyên nhân khác gây ra. Tuy nhiên, bác sĩ có kinh nghiệm có thể phát hiện tiếng ho và đánh giá vị trí viêm trên đường hô hấp. Ho có thể là khô hoặc có đờm, từng cơn ho… Triệu chứng này kéo dài và liên tục, thường đi kèm với sổ mũi và tức ngực.
• Sốt: Có thể có sốt cao hoặc thấp, hoặc không sốt, sốt kéo dài hoặc xuất hiện ngắt quãng.
• Triệu chứng nhiễm trùng đường hô hấp trên: Bao gồm sổ mũi, nghẹt mũi.
• Đờm: Chất bài tiết từ đường hô hấp, thường do phản ứng viêm. Đờm có thể có màu vàng, xanh hoặc trắng, nhưng không giúp phân biệt nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc virus.
• Thở khò khè: Do lòng phế quản bị chít hẹp, có đờm, hoặc các vấn đề khác gây ra. Khò khè này cần phân biệt với sổ mũi. Bệnh nhân thường bị nghẹt mũi ban đêm, thở khò khè khi nằm, và việc vệ sinh mũi có thể giúp giảm triệu chứng này.
• Viêm họng: Đau họng, đau khi nuốt, sưng to hay nhỏ tùy thuộc vào tiến triển của bệnh.
• Mệt mỏi: Cơ thể thường mệt mỏi, uể oải, kém ăn, dẫn đến sự suy yếu hệ thống miễn dịch.
• Các triệu chứng khác: Thở nhanh – khó thở, hiếm gặp trong viêm phế quản cấp. Nếu có, cần phân biệt với các bệnh khác nghiêm trọng hơn như viêm phổi, hen suyễn, dị vật đường hô hấp…

Trong viêm phế quản, có thể không có đờm, đặc biệt ở trẻ em, vì chúng thường nuốt đờm nên không để phát hiện. Nếu bệnh nhân hút thuốc, họ thường thức dậy với chất nhầy trong cổ họng. Nếu tình trạng này kéo dài hơn 3 tháng, bệnh nhân có thể chuyển sang viêm phế quản mãn tính. Một số trường hợp có thể bị ho dai dẳng ngay cả sau khi bệnh đã qua. Trong rất ít trường hợp, có thể xuất hiện khó thở, sốt, và thậm chí đau ngực.

Để tránh nhầm lẫn viêm phế quản cấp với các bệnh khác, nếu có triệu chứng như ho kéo dài hơn 5 ngày và đi kèm với sốt, khó thở, cảm giác tức ngực, hoặc mệt mỏi nghiêm trọng, bạn nên đi khám ngay

Biến chứng của bệnh viêm phế quản cấp nguy hiểm tính mạng

Biến chứng của viêm phế quản cấp có thể gây ra những tình trạng nguy hiểm đến tính mạng trong một số trường hợp. Một số biến chứng nguy hiểm bao gồm:

• Viêm phổi: Nếu vi khuẩn hay vi rút tấn công phổi sau khi bắt đầu từ viêm phế quản, có thể dẫn đến viêm phổi. Viêm phổi có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng như khó thở, sốt cao, và có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.
• Suy hô hấp: Một số trường hợp nặng của viêm phế quản có thể gây ra suy hô hấp, khiến cho việc hít thở trở nên khó khăn. Đây là tình trạng nguy hiểm, cần điều trị ngay lập tức để tránh các hậu quả nghiêm trọng.
• Biến chứng do vi khuẩn: Việc vi khuẩn xâm nhập và tạo ra nhiễm trùng huyết có thể xảy ra, đây là một tình trạng rất nguy hiểm, có thể lan tỏa sang các bộ phận khác trong cơ thể và gây tổn thương đa cơ quan.
• Cản trở đường thở: Đôi khi, sự co thắt của đường phế quản có thể làm cản trở hoặc ngăn chặn luồng không khí đi vào phổi, gây ra tình trạng nguy hiểm.
• Tình trạng nguy hiểm cho nhóm đối tượng nhất định: Các bệnh nhân có các vấn đề sức khỏe cơ bản như bệnh tim mạch, bệnh phổi mãn tính, hoặc hệ thống miễn dịch suy yếu có thể gặp nguy cơ cao hơn về các biến chứng nguy hiểm của viêm phế quản cấp.

Phương pháp chẩn đoán bệnh viêm phế quản cấp

Phương pháp chẩn đoán viêm phế quản cấp thường dựa vào thông tin lâm sàng. Việc xét nghiệm vi sinh không luôn cần thiết, nhưng có thể cần khi nghi ngờ về cúm hoặc ho gà dựa trên triệu chứng và tiếp xúc. Đo độ bão hòa oxy có thể được thực hiện để kiểm tra tình trạng hít thở của bệnh nhân, đặc biệt khi họ than phiền về khó thở.

X-quang ngực thường được sử dụng nếu có dấu hiệu của bệnh nghiêm trọng hoặc viêm phổi. Một số trường hợp bệnh nhân lớn tuổi có thể bị viêm phổi mà không có sốt hoặc các triệu chứng thính chẩn, thay vào đó là bất tỉnh và thở nhanh.

Hầu hết trong những trường hợp mắc viêm phế quản cấp tính sẽ được chẩn đoán mà không cần chụp X-quang ngực. Một số bệnh nhân được chỉ định chụp X-quang ngực nếu họ có triệu chứng ho, khạc đàm hoặc bất kỳ dấu hiệu nào sau đây:

• Bệnh nhân trên 75 tuổi
• Xung > 100 nhịp/phút
• Thở > 24 nhịp thở mỗi phút
• Nhiệt độ nách > 38 độ C, ran ẩm, nổ và hội chứng đặc khi khám phổi.

Dựa vào phim chụp X-quang phổi, các bác sĩ có thể phân biệt được bệnh viêm phế quản cấp với những bệnh lý về phổi lây nhiễm khác như: Viêm phổi, áp xe phổi,…

Các xét nghiệm như nhuộm Gram đờm hay nuôi cấy thường không thực hiện, tuy nhiên gạc mũi họng có thể được xét nghiệm cúm và ho gà nếu có nghi ngờ lâm sàng. Siêu vi không được khuyến khích do không ảnh hưởng đến quá trình điều trị.

Ho thường sẽ cải thiện sau khoảng 2 tuần ở 75% bệnh nhân. Trong trường hợp ho dai dẳng, việc chụp X-quang ngực có thể được đề xuất để loại trừ các nguyên nhân không nhiễm trùng như hen suyễn, chảy nước mũi, trào ngược dạ dày, dựa trên các biểu hiện lâm sàng.

Kiểm tra chức năng hô hấp có thể cần thiết để phân biệt giữa loại ho này với bệnh hen suyễn.

Phương pháp điều trị viêm phế quản cấp

Viêm phế quản cấp tính không thường xảy ra ở những người khỏe mạnh và thường được cho là hậu quả của việc sử dụng kháng sinh không đúng cách. Trong hầu hết các trường hợp, việc điều trị chỉ cần tập trung vào giảm nhẹ các triệu chứng. Điều này có thể bao gồm việc sử dụng Paracetamol để hạ sốt và truyền dịch để cải thiện tình trạng sức khỏe.

Có rất ít bằng chứng về hiệu quả của các phương pháp điều trị khác như thuốc giảm ho, thuốc chống ho và thuốc giãn phế quản để sử dụng thường xuyên. Việc sử dụng thuốc ho nên được xem xét chỉ khi ho gây khó chịu hoặc gây rối loạn giấc ngủ.

Bệnh nhân thở khò khè thường có thể phản ứng tốt với việc sử dụng thuốc chủ vận beta-2 dạng hít (như albuterol) sau vài ngày. Tuy nhiên, việc sử dụng rộng rãi các chất chủ vận beta-2 không được khuyến nghị nhiều do có thể gây ra tác dụng phụ như run và hồi hộp.

Dù báo cáo gần đây chỉ ra rằng việc sử dụng kháng sinh không có lợi ích lớn trong việc điều trị viêm phế quản cấp tính, vì tỷ lệ mắc bệnh do vi khuẩn thấp và việc sử dụng kháng sinh không đúng cách có thể tạo ra kháng thuốc.

Thuốc kháng sinh thông thường thông qua đường uống thường không được khuyến nghị trừ khi có nghi ngờ về các loại vi khuẩn như mycoplasma, chlamydia. Các loại kháng sinh như azithromycin hoặc clarithromycin thường được ưu tiên trong trường hợp cần sử dụng kháng sinh.

Phòng ngừa bệnh viêm phế quản cấp

Viêm phế quản cấp có thể được ngăn ngừa thông qua một số biện pháp đơn giản sau:

• Tiêm vắc xin: Tiêm phòng vắc xin cúm hàng năm để giảm nguy cơ mắc các bệnh lý đường hô hấp phổ biến, bao gồm viêm phế quản.
• Rửa tay thường xuyên: Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc sử dụng dung dịch sát khuẩn để giảm vi khuẩn và virus có thể gây viêm phế quản.
• Tránh tiếp xúc với người mắc bệnh: Cố gắng hạn chế tiếp xúc với những người bị viêm phế quản cấp hoặc bất kỳ bệnh lý hô hấp nào khi họ đang hoặc hắt hơi.
• Đảm bảo vệ sinh môi trường: Để không khí trong nhà được thông thoáng và sạch sẽ, giúp giảm nguy cơ lây nhiễm các vi khuẩn và virus.
• Hút thuốc lá: Tránh hút thuốc lá hoặc tiếp xúc với khói thuốc lá bởi khói có thể kích thích đường hô hấp và làm tăng nguy cơ mắc viêm phế quản cấp.
• Chăm sóc sức khỏe: Duy trì một lối sống lành mạnh, bao gồm ăn uống cân đối, tập thể dục đều đặn và đủ giấc ngủ để tăng cường hệ miễn dịch.

Tài liệu tham khảo

• Arthritis – Diagnosis and treatment (https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/arthritis/diagnosis-treatment/drc-20350777)
• 5 Ways to Manage Arthritis (https://www.cdc.gov/arthritis/basics/management.htm)
• Arthritis Treatment (https://www.arthritis.org/treatments)

Trên đây là những kiến thức về bệnh viêm phế quản cấp mà Phòng khám Bác sĩ Dung cung cấp. Các bạn có thể thăm khám trực tiếp tại Quảng Bình thông qua địa chỉ

• Trụ sở chính: Thôn Vĩnh Phú Quảng Hòa TX Ba Đồn
• Hoặc đặt lịch thông qua số điện thoại: 084.502.9815.