Doxycyclin: Tác dụng, liều lượng và cách sử dụng

Tetracyclin là một loại kháng sinh được phát hiện lần đầu vào những năm 1940 bởi các nhà khoa học từ Pfizer. Tetracyclin ban đầu được tách ra từ vi khuẩn Streptomyces aureofaciens.

Oxytetracyclin là một dẫn xuất của tetracyclin và được phát hiện vào những năm 1940. Oxytetracyclin có khả năng kìm khuẩn và đã được sử dụng rộng rãi trong điều trị nhiễm trùng.

Doxycyclin là một biến thể của oxytetracyclin được tổng hợp lần đầu vào những năm 1960 bởi các nhà nghiên cứu tại Pfizer. Doxycyclin được phát triển để tăng cường khả năng hấp thu qua đường tiêu hóa và cải thiện nửa đời dài của thuốc, cho phép dùng một lần mỗi ngày.

Doxycyclin đã trở thành một trong những kháng sinh phổ rộng quan trọng và phổ biến nhất trên toàn thế giới. Nó đã được sử dụng trong điều trị nhiễm trùng do nhiều loại vi khuẩn, bao gồm nhiễm trùng da, hô hấp, tiểu đường, nhiễm trùng tiểu đường, và nhiễm trùng ngoại tiết.

Bài viết dưới đây, Phòng khám Bác sĩ Dung xin giải đáp thắc mắc của nhiều người về Doxycyclin là gì? Xin mời các bạn cùng theo dõi chi tiết!

Doxycyclin là thuốc gì?

Doxycyclin là một loại thuốc kháng sinh, thuộc nhóm tetracycline. Thuốc này được sử dụng để điều trị nhiễm trùng do vi khuẩn gây ra. Doxycyclin hoạt động bằng cách ức chế sự phát triển và tổng hợp protein của vi khuẩn, từ đó ngăn chúng phát triển và gây nhiễm trùng.

Doxycyclin có nhiều chỉ định khác nhau và được sử dụng để điều trị một loạt các bệnh nhiễm trùng, bao gồm nhiễm trùng đường tiết niệu, viêm nhiễm phổi, viêm nhiễm da, nhiễm trùng do vi khuẩn Rickettsia và Chlamydia, và nhiều bệnh nhiễm trùng khác. Nó cũng có thể được sử dụng cho mục đích dự phòng trong một số trường hợp.

Dược động học của Doxycyclin

Doxycyclin có khả năng hấp thu tốt qua đường tiêu hóa (95% liều uống) mà không bị ảnh hưởng nhiều bởi thức ăn hoặc sữa. Loại thuốc này thuộc nhóm tetracycline, và những cation hóa trị 2 hoặc hóa trị 3 như canxi, magiê và nhôm có thể gây phức hợp với tetracycline, tác động đến quá trình hấp thu của doxycyclin.

Khoảng 80 – 95% doxycyclin trong máu gắn kết vào protein huyết tương. Chế độ liều của doxycyclin cho phép sử dụng 2 lần/ngày, vì nó có một nửa đời dài tương đối dài, khoảng 16 – 18 giờ. Sau khi uống liều đầu tiên 200 mg doxycyclin, nồng độ huyết tương tối đa đạt 3 microgam/ml vào khoảng 2 giờ sau và duy trì trên mức 1 microgam/ml trong 8 – 12 giờ.

Doxycyclin có khả năng phân bố rộng trong cơ thể, lan tỏa vào nhiều mô và dịch tiết, bao gồm cả nước tiểu và tuyến tiền liệt. Nó có khả năng tích lũy trong các tế bào lưới – nội mô của gan, lách, tủy xương, và trong xương, ngà răng, và men răng chưa mọc.

Nửa đời sinh học của doxycyclin dao động từ 12 đến 24 giờ, cho phép thuốc duy trì tác dụng trong thời gian dài.

Điều quan trọng là doxycyclin thường không được thải trừ qua thận như các tetracycline khác. Thay vào đó, nó chủ yếu được loại bỏ qua phân (qua gan), và một phần nhỏ qua nước tiểu (qua thận). Điều này làm cho doxycyclin trở thành một lựa chọn an toàn cho người suy thận, vì nó không tích lũy nhiều trong cơ thể của họ. Tuy nhiên, để điều trị nhiễm khuẩn đường tiểu, doxycyclin thường cần phải được sử dụng ở liều cao, bởi vì ít doxycyclin được bài tiết qua thận.

Dược lý và cơ chế tác dụng của Doxycyclin

Doxycyclin là một loại kháng sinh thuộc nhóm tetracycline và được tổng hợp từ oxytetracycline. Loại thuốc này có tính kháng khuẩn mạnh mẽ, hoạt động bằng cách ức chế quá trình tổng hợp protein của vi khuẩn thông qua gắn kết vào tiểu đơn vị 30S và có thể cả với 50S của ribosom vi khuẩn, làm giảm khả năng tổng hợp protein của chúng.

Doxycyclin có phạm vi kháng khuẩn rộng, tác động lên nhiều loại vi khuẩn Gram dương và Gram âm, cũng như một số vi sinh vật khác như Rickettsia, Coxiella burnetii, Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia spp., Legionella spp., Ureaplasma, Mycobacterium không điển hình và Plasmodium spp.

Hoạt chất này ít độc với gan hơn và có ít tác dụng phụ hơn so với các tetracycline khác. Các tác dụng phụ thường gặp bao gồm kích ứng tại chỗ, kích ứng dạ dày – ruột, và rối loạn vi khuẩn chí ở ruột.

Doxycyclin còn được ưa dùng hơn các tetracycline khác vì nó có khả năng hấp thu tốt hơn và có nửa đời dài hơn, cho phép sử dụng ít lần trong một ngày. Nó cũng có thể dùng cho người suy thận, tuy vẫn cần thận trọng.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng mức độ kháng thuốc tetracycline của nhiều vi khuẩn đã gia tăng. Nhiều chủng vi khuẩn, bao gồm E. coli, Enterobacter, Shigella flexneri, Salmonella typhi, và Staphylococcus aureus, đã phát triển kháng thuốc với doxycyclin.

Do đó, việc sử dụng tetracycline, bao gồm doxycyclin, để điều trị cần được xem xét kỹ lưỡng, và cần phải tham khảo thông tin về tình hình kháng thuốc tại khu vực và thời điểm cụ thể. Mặc dù có kháng thuốc, doxycyclin vẫn hiệu quả trong điều trị nhiễm khuẩn do Rickettsia, Mycoplasma và Chlamydia.

Chỉ định của Doxycyclin

Dưới đây là một số chỉ định thường gặp của doxycyclin:

Nhiễm trùng đường tiết niệu

Thường được sử dụng để điều trị nhiễm trùng đường tiết niệu, bao gồm viêm nhiễm nước tiểu và nhiễm trùng nơi đường tiết niệu (ví dụ: viêm nhiễm nội tiết niệu hoặc viêm nhiễm nhiễm nhiễm ngoại tiết niệu).

Nhiễm trùng đường hô hấp

Có thể được sử dụng trong điều trị viêm nhiễm phổi, viêm nhiễm xoang và một số nhiễm trùng đường hô hấp khác.

Bệnh sốt rét

Có thể được sử dụng trong việc dự phòng bệnh sốt rét khi du lịch đến các khu vực có nguy cơ cao nhiễm bệnh do sự truyền tải của muỗi sốt rét.

Nhiễm trùng da và mô mềm

Nó có thể được sử dụng để điều trị viêm nhiễm da, mụn và nhiễm trùng mô mềm.

Nhiễm trùng do tác nhân Rickettsia và Chlamydia

Doxycyclin là một lựa chọn phổ quát cho việc điều trị nhiễm trùng do tác nhân Rickettsia và Chlamydia.

Viêm nhiễm kết mạc

Nó có thể được sử dụng để điều trị viêm nhiễm kết mạc khi không có sự kháng thuốc.

Viêm nhiễm dạ dày do Helicobacter pylori

Có thể được sử dụng là một phần của chế độ điều trị để loại bỏ Helicobacter pylori, một tác nhân gây viêm nhiễm dạ dày.

Dự phòng trong điều kiện đặc biệt

Trong một số trường hợp, doxycyclin có thể được sử dụng như một biện pháp dự phòng để ngăn ngừa nhiễm trùng sau thương tổn hoặc tiếp xúc với nguồn viêm nhiễm.

Liều lượng và cách sử dụng của Doxycyclin

Dưới đây là một hướng dẫn tổng quan về liều lượng và cách sử dụng thường được sử dụng cho doxycyclin:

Liều dùng thông thường

• Liều thông thường cho người trưởng thành là 100 mg mỗi 12 giờ hoặc 200 mg mỗi ngày.
• Đôi khi, một liều 200 mg được uống ban đầu sau đó mỗi liều 100 mg mỗi 12 giờ.
• Liều dùng cụ thể có thể thay đổi tùy thuộc vào loại nhiễm trùng và mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Nếu uống sau bữa ăn

Có thể uống cùng thức ăn hoặc sau bữa ăn để giảm tác dụng phụ dạ dày.

Không được uống cùng với sản phẩm sữa

Không nên uống doxycyclin cùng với sản phẩm sữa hoặc các sản phẩm chứa canxi, magiê hoặc nhôm, vì chúng có thể làm giảm khả năng hấp thu của thuốc.

Uống đủ liều và đúng thời gian

Luôn uống doxycyclin đúng theo chỉ định của bác sĩ và không nên bỏ sót bất kỳ liều nào.

Thời gian sử dụng

Thời gian sử dụng doxycyclin có thể thay đổi tùy thuộc vào loại nhiễm trùng. Thường thì, thuốc sẽ được sử dụng trong khoảng vài ngày đến vài tuần.

Tuân thủ chỉ định của bác sĩ

Rất quan trọng để tuân thủ chỉ định của bác sĩ về cách sử dụng doxycyclin và hoàn thành toàn bộ liệu trình điều trị, ngay cả khi các triệu chứng nhiễm trùng đã giảm đi.

Thận trọng đối với những người suy thận

Nếu bạn có suy thận hoặc vấn đề về chức năng thận, bác sĩ có thể điều chỉnh liều dùng doxycyclin hoặc tên thay thế cho một loại kháng sinh khác.

Tác dụng phụ của Doxycyclin

Dưới đây là danh sách các tác dụng phụ phổ biến của doxycyclin:

Rối loạn tiêu hóa

Đây có thể bao gồm buồn nôn, nôn mửa, đau bên trái hoặc trên bên trái hạch bả ngực (đau thượng vùng bụng), tiêu chảy, táo bón, nổi mẩn da, viêm tử cung.

Tác dụng phụ trên đường tiêu hóa

Có thể gây kích ứng dạ dày – ruột và viêm nhiễm ruột nếu dùng trong thời gian dài.

Kích ứng dạ dày – ruột

Có thể gây kích ứng dạ dày hoặc ruột như đau bên dưới lồng ngực, ợ nóng, và mất cảm giác ngon miệng.

Tác dụng phụ trên hệ tiết niệu

Có thể gây viêm nhiễm tiểu đường, gây tiểu nhiều và đỏ.

Kích ứng da

Người dùng doxycyclin có thể gặp phản ứng da như nhạy cảm với ánh nắng mặt trời, viêm da, ngứa, và dị ứng da.

Nổi mẩn da

Một số người có thể phản ứng dị ứng với thuốc, dẫn đến việc có một loạt các triệu chứng như dị ứng, sưng nề, và mẩn đỏ trên da.

Rối loạn trong hệ thần kinh trung ương

Rất hiếm khi, doxycyclin có thể gây ra các vấn đề về hệ thần kinh như chói mắt, chói sáng, hoặc chứng co giật.

Tác dụng phụ trên hệ máu

Có thể gây giảm tiểu cầu (thành phần của huyết tương có chức năng quan trọng trong quá trình đông máu), tăng tiểu cầu, và các rối loạn máu khác.

Tác dụng phụ trên hệ gan

Một số người dùng doxycyclin có thể trải qua tăng men gan hoặc viêm gan.

Nhiễm trùng meningeal (hiếm)

Có thể gây ra tình trạng nhiễm trùng meningeal (màng não) nếu dùng trong một số tình huống cụ thể.

Tác dụng phụ trên hệ thống miễn dịch

Có thể xảy ra các phản ứng dị ứng nghiêm trọng, bao gồm sưng mặt, khó thở, và phản ứng dị ứng nghiêm trọng khác.

Chống chỉ định của Doxycyclin

Dưới đây là một số tình huống khi doxycyclin không nên được sử dụng:

Dị ứng hoặc phản ứng quá mẫn

Nếu bạn đã có dị ứng hoặc phản ứng quá mẫn với doxycyclin hoặc bất kỳ thành phần nào trong thuốc, bạn không nên sử dụng nó.

Thai kỳ và cho con bú

Có thể gây hại cho thai kỳ và không nên sử dụng trong suốt thai kỳ hoặc khi đang cho con bú.

Trẻ em dưới 8 tuổi

Có thể gây hại cho sự phát triển của răng và xương ở trẻ em dưới 8 tuổi, do đó không nên sử dụng cho trẻ em trong nhóm này.

Người bị suy gan nặng

Đối với người có suy gan nặng, doxycyclin nên được sử dụng với thận trọng hoặc không nên sử dụng tùy thuộc vào tình trạng cụ thể.

Người bị suy thận nặng

Suy thận nặng có thể làm cho doxycyclin tích lũy trong cơ thể và gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng. Doxycyclin nên được sử dụng cẩn thận hoặc không nên sử dụng cho người bị suy thận nặng.

Người bị bệnh lupus

Có thể gây kích ứng lupus hoặc làm tăng tình trạng lupus hiện có.

Người có tiền sử của vấn đề về hệ tiết niệu

Có thể gây viêm nhiễm tiểu đường hoặc tác động tiêu cực đối với hệ tiết niệu, do đó nên được sử dụng cẩn thận hoặc không nên sử dụng cho người có tiền sử của vấn đề này.

Người có tiền sử của vấn đề về hệ tim mạch

Có thể gây tăng nhịp tim và kháng thuốc cảm giác chói, do đó nên được sử dụng cẩn thận hoặc không nên sử dụng cho người có tiền sử của vấn đề về hệ tim mạch.

Người dùng thuốc chứa isotretinoin (ví dụ: Accutane)

Khi dùng cùng với isotretinoin, doxycyclin có thể làm tăng nguy cơ tăng men gan.

Tương tác thuốc của Doxycyclin

Dưới đây là một số tương tác thuốc quan trọng mà bạn nên biết:

Thuốc chống co giật (ví dụ: phenytoin, carbamazepine)

Có thể làm tăng nồng độ của các loại thuốc chống co giật trong máu, do đó, tăng nguy cơ co giật. Việc điều chỉnh liều của thuốc chống co giật có thể cần thiết.

Thuốc chống tiểu đường (ví dụ: insulin, metformin)

Có thể làm tăng nồng độ đường huyết. Người dùng thuốc chống tiểu đường cần kiểm tra thường xuyên đường huyết và có thể cần điều chỉnh liều của thuốc.

Thuốc chống axit dạ dày (ví dụ: antacids)

Thuốc chống axit dạ dày, chứa nhôm, magiê hoặc canxi, có thể làm giảm khả năng hấp thu của doxycyclin. Để tránh tương tác này, bạn nên uống doxycyclin ít nhất 2 giờ sau khi dùng thuốc chống axit dạ dày hoặc 4 giờ trước khi dùng chúng.

Thuốc kháng acid (ví dụ: omeprazole, lansoprazole)

Thuốc kháng acid có thể làm giảm khả năng hấp thu của doxycyclin. Nếu bạn đang dùng cả hai loại thuốc, hãy thảo luận với bác sĩ để xác định thời điểm tốt nhất để uống chúng.

Thuốc chống tiêu chảy (ví dụ: bismuth subsalicylate)

Có thể tương tác với thuốc chống tiêu chảy, làm giảm khả năng hấp thu của cả hai loại thuốc. Việc uống doxycyclin ít nhất 2 giờ sau khi dùng thuốc chống tiêu chảy có thể giúp tránh tương tác này.

Thuốc sử dụng cho tiểu phẫu (ví dụ: warfarin)

Có thể tương tác với thuốc chống đông máu như warfarin, làm tăng nguy cơ chảy máu. Kiểm tra thường xuyên thời gian đông máu và thảo luận với bác sĩ về việc điều chỉnh liều của thuốc.

Thuốc sử dụng cho tim mạch (ví dụ: digoxin)

Có thể làm tăng nồng độ của digoxin trong máu. Kiểm tra thường xuyên nồng độ của digoxin và thảo luận với bác sĩ.

Thuốc tác động lên hệ thống thần kinh trung ương (ví dụ: methotrexate)

Có thể tương tác với các loại thuốc tác động lên hệ thống thần kinh trung ương, làm tăng nguy cơ tác động phụ.

Thuốc chống co thắt cơ (ví dụ: neuromuscular blocking agents)

Có thể tương tác với các thuốc chống co thắt cơ, làm tăng nguy cơ tác dụng phụ.

Tài liệu tham khảo

• Mayo Clinic: Doxycycline (Oral Route) Description and Brand Names (https://www.mayoclinic.org/drugs-supplements/doxycycline-oral-route/description/drg-20068229)
• Drugs.com: Doxycycline: Uses, Dosage, Side Effects, Warnings (https://www.drugs.com/doxycycline.html)
• NHS: Doxycycline: antibiotic to treat bacterial infections (https://www.nhs.uk/medicines/doxycycline/)

Trên đây là những kiến thức về Doxycyclin là gì mà Phòng khám Bác sĩ Dung cung cấp. Các bạn có thể thăm khám trực tiếp tại Quảng Bình thông qua địa chỉ

• Trụ sở chính: Thôn Vĩnh Phú Quảng Hòa TX Ba Đồn
• Hoặc đặt lịch thông qua số điện thoại: 084.502.9815.