Viêm xoang là bệnh gì?

Dựa vào thống kê, từ 25 đến 30% bệnh nhân thăm khám Tai – Mũi – Họng tại các cơ sở y tế được xác định mắc bệnh viêm xoang. Đây là con số có xu hướng gia tăng đặc biệt tại các đô thị lớn. Vì lý do này, việc hiểu rõ về nguyên nhân và các dấu hiệu của viêm xoang là rất quan trọng để giảm nguy cơ mắc bệnh và ngăn ngừa xảy ra những biến chứng nguy hiểm.

Bài viết dưới đây, Phòng khám Bác sĩ Dung xin giải đáp thắc mắc của nhiều người về viêm xoang là bệnh gì? Xin mời các bạn cùng theo dõi chi tiết!

Bệnh viêm xoang là gì?

Viêm xoang là trạng thái viêm của niêm mạc xoang cạnh mũi, khiến chúng tích tụ chất lỏng hoặc dịch nhầy bên trong các khoang xoang. Đây tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của vi khuẩn, có thể gây ra nhiễm trùng. Có tổng cộng 4 loại xoang trong đó bao gồm xoang trán, xoang sàng, xoang bướm và xoang hàm trên, mỗi loại có vị trí và chức năng riêng biệt trong hệ thống xoang của cơ thể.

Theo Dược sĩ Tuấn, viêm xoang gây ra nhiều vấn đề cho người bệnh. Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, bệnh có thể tiến triển thành dạng mạn tính, đôi khi gây ra những biến chứng nghiêm trọng như: Nhiễm trùng ổ mắt, tắc tĩnh mạch xoang hang, viêm màng não hay thậm chí là đe dọa đến tính mạng.

Phân loại viêm xoang

Dựa vào mức độ và thời gian biểu hiện, viêm xoang được phân thành bốn loại:

Viêm xoang cấp tính

Viêm xoang cấp tính có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời và hiệu quả. Vi khuẩn hoặc viêm nhiễm từ viêm xoang có thể lan rộng đến các cấu trúc lân cận như mắt, não thông qua các đường tĩnh mạch mà không có van, gây ra những tình huống nguy hiểm đe dọa tính mạng người bệnh.

Viêm xoang cấp tính cũng có thể gây ra những cơn đau và áp lực mạnh mẽ ở vùng mũi, trán, vùng xung quanh mắt, gây khó chịu và giảm chất lượng cuộc sống. Một số trường hợp có thể kéo dài với triệu chứng khó chịu, ảnh hưởng đến công việc, sinh hoạt hàng ngày và gây mất ngủ. Bệnh này thường khỏi trong khoảng từ 1 – 4 tuần.

Viêm xoang bán cấp

Viêm xoang bán cấp là giai đoạn trung gian giữa viêm xoang cấp tính và viêm xoang mãn tính. Thông thường, bệnh này sẽ kéo dài khoảng từ 4 – 12 tuần và xuất hiện những triệu chứng cũng ít nghiêm trọng hơn.

Viêm xoang mãn tính

Viêm xoang mạn tính là một trạng thái viêm xoang kéo dài trong thời gian dài, thường trên 12 tuần. Các xoang không còn hoạt động đúng cách, dẫn đến việc tiết dịch không được loại bỏ hoặc thoát ra ngoài mũi một cách hiệu quả, tạo điều kiện cho vi khuẩn hay nấm phát triển, dẫn đến các tình trạng viêm nhiễm.

Viêm xoang mạn tính thường có ba dạng chính:

• Viêm xoang mạn tính không có polyp mũi: Đây là loại phổ biến nhất, trong đó niêm mạc của xoang trở nên sưng đỏ và viêm, dẫn đến các triệu chứng như đau đầu, áp lực ở mũi và trán, nghẹt mũi, và chảy mũi.
• Viêm xoang mạn tính có polyp mũi: Đây là dạng viêm xoang mạn tính kèm theo sự hình thành polyp mũi, là các đoạn mô lưu thông của niêm mạc. Polyp này có thể gây ra cảm giác nặng mũi, khó thở và làm giảm khả năng mùi.
• Viêm mũi xoang do nấm dị ứng: Loại này phát triển khi niêm mạc xoang phản ứng với các chất gây dị ứng, thường là nấm. Các triệu chứng có thể giống như viêm xoang mạn tính khác nhưng có thêm các triệu chứng dị ứng như ngứa, chảy nước mũi.

Dựa vào vị trí của các xoang trong mũi, viêm xoang được phân thành các loại sau:

Viêm xoang hàm trên

Viêm xoang hàm có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng nếu không được chăm sóc và điều trị kịp thời. Triệu chứng cấp tính của viêm xoang hàm thường gồm đau đầu, áp lực ở vùng má và quanh mắt, nghẹt mũi, và cảm giác khó chịu trong khu vực xoang.

Nếu viêm xoang hàm cấp tính không được điều trị hiệu quả, nó có thể chuyển sang trạng thái mạn tính. Viêm xoang hàm mạn tính có thể kéo dài trong thời gian dài, từ vài tháng đến nhiều năm, gây ra sưng tấy, viêm nhiễm, và có thể xuất hiện mưng mủ.

Biến chứng từ viêm xoang hàm mạn tính có thể bao gồm:

• Nhiễm trùng lan toả: Nếu viêm xoang không được điều trị, nó có thể lan sang các vùng xung quanh như mắt, não, hoặc các vùng khác trong hệ thống hô hấp.
• Thành viêm nang xoang: Đây là tình trạng mủ tích tụ trong xoang, gây đau đớn, áp lực, và tăng nguy cơ nhiễm trùng.
• Thành xoang bị tổn thương: Việc viêm nhiễm kéo dài có thể gây tổn thương niêm mạc, làm giảm chức năng của xoang, và gây ra các vấn đề khó chịu như nghẹt mũi và đau đầu.

Viêm xoang sàng

Các xoang trong cơ thể có mối liên kết mật thiết và khi một trong số chúng bị viêm, có thể ảnh hưởng đến các xoang khác thông qua hệ thống kết nối của chúng. Việc viêm xoang sàng không chỉ tạo ra sự không thoải mái và các triệu chứng như đau đầu, đau vùng mặt, nghẹt mũi, mà còn có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm đối với sức khỏe.

Viêm xoang sàng có thể lan sang các vùng xung quanh như hốc mắt, nền sọ và khiến cho việc điều trị trở nên khó khăn hơn. Nếu không được chăm sóc và điều trị kịp thời, viêm xoang sàng có nguy cơ gây ra các biến chứng nội sọ nghiêm trọng như viêm màng não, viêm xương thái dương, hay viêm dây thần kinh sọ não. Điều này có thể đe dọa tính mạng của người bệnh.

Viêm xoang trán

Viêm xoang trán cấp tính là kết quả của việc chất nhầy trong xoang trán bị tắc, dẫn đến vi khuẩn phát triển và gây viêm nhiễm. Xoang trán nằm ở vùng trên mắt, gần chân mày, là một phần của hệ thống xoang trong cơ thể người. Chúng giúp làm ẩm và làm ấm không khí khi hít vào.

Khi có viêm xoang trán cấp tính, các triệu chứng như đau vùng trán, đau mặt, đau mắt, nghẹt mũi, và cảm giác áp lực trong vùng khu trúc xoang trán có thể xuất hiện. Viêm xoang trán thường được xác định khi các triệu chứng kéo dài dưới 4 tuần. Điều trị thường bao gồm sử dụng kháng sinh, thuốc giảm viêm, xử lý các triệu chứng cụ thể và thậm chí có thể cần đến phẫu thuật trong các trường hợp nặng.

Viêm xoang bướm

Nằm trong thân xương bướm, gồm 6 thành phần. Triệu chứng khi bị viêm xoang này phát triển nhanh gồm sốt cao, cảm giác rét run, đau đầu, đau ở vùng cổ, dịch chảy xuống mũi và họng. Triệu chứng này có thể lan nhanh đến hai bên mắt và có nguy cơ tử vong cao.

Viêm đa xoang

Là quá trình viêm niêm mạc của một hoặc nhiều xoang cùng lúc, thường do vi khuẩn lan từ một xoang sang xoang khác, dị ứng, ô nhiễm môi trường, cấu trúc mũi bất thường hoặc suy giảm đề kháng cơ thể.

Nguyên nhân gây ra bệnh viêm xoang

Có rất nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng viêm xoang, cụ thể như:

• Virus: Bệnh thường bắt đầu giống như cảm lạnh. Virus gây sung huyết các mô mũi, gây tắc nghẽn các lỗ thông thường đến các xoang mũi.
• Dị ứng: Người mắc viêm xoang dị ứng thường gặp triệu chứng nặng hơn do mẫn cảm với phấn hoa, lông vật nuôi, nấm mốc, nước hoa…
• Vi khuẩn: Vi khuẩn như Streptococcus pneumoniae hoặc Haemophilus influenzae có thể gây viêm xoang nếu cảm lạnh kéo dài. Vi khuẩn này thường khu trú trong khoang mũi họng, khi cơ thể yếu sức khỏe, chúng phát triển và gây bệnh.
• Polyp mũi: Đây là u nhỏ lành tính từ mô mũi hoặc xoang, gây tắc nghẽn xoang, ngăn cản dịch mũi chảy ra và gây nhiễm trùng xoang.
• Ô nhiễm không khí: Không khí ô nhiễm có thể kích thích mũi, gây viêm và tăng nguy cơ mắc bệnh, đặc biệt là khi người bệnh dị ứng hoặc hen suyễn.
• Bơi/ lặn hồ bơi quá lâu: Clo trong hồ bơi có thể kích ứng niêm mạc mũi, gây viêm xoang.
• Tần suất đi máy bay dày đặc: Áp lực không khí khi bay có thể gây áp lực trong đầu, làm nặng các triệu chứng viêm xoang.
• Nấm: Nhiễm trùng xoang thường xuất hiện ở những người có hệ miễn dịch yếu.
• Lạm dụng thuốc xịt mũi: Thuốc xịt mũi lạm dụng có thể làm tắc nghẽn mạch máu trong mũi, làm nặng các triệu chứng.
• Hút thuốc lá: Khói thuốc lá kích ứng mũi và gây viêm, dẫn tới nhiễm trùng xoang.
• Bất thường bẩm sinh vùng mũi: Bất thường ở mũi từ khi sinh ra có thể thúc đẩy nguy cơ nhiễm trùng xoang. Phẫu thuật sớm có thể giúp phòng ngừa và cải thiện tình trạng viêm xoang.

Triệu chứng viêm xoang

Triệu chứng của viêm xoang cấp và mãn tính thường tương tự nhau, dẫn đến việc nhầm lẫn. Các dấu hiệu chính bao gồm:

Đau ở xoang

• Cơn đau xuất hiện ở trán, hai bên mũi, hàm trên hoặc giữa hai mắt.
• Đau đầu có thể thoáng qua hoặc kéo dài.

Chảy nước mũi

• Dịch tiết từ xoang có thể chảy vào mũi hoặc xuống cổ họng, gây ngứa ngáy hoặc đau họng.
• Tình trạng sổ mũi hoặc ho ban đêm và buổi sáng.

Nghẹt mũi

• Phù nề trong vùng xoang và mũi gây nghẹt mũi, giảm khả năng khứu giác.

Đau đầu

• Áp lực và sưng trong xoang gây ra đau đầu, đặc biệt nặng vào buổi sáng.

Kích ứng họng và ho

• Dịch từ xoang chảy xuống cổ họng, gây ra ho dai dẳng, đặc biệt sau khi thức dậy.

Các triệu chứng khác

• Sốt
• Đau tai
• Đau răng
• Sưng vùng mặt
• Hôi miệng
• Mệt mỏi

Triệu chứng viêm xoang nặng

Những biểu hiện mà bạn đề cập là những dấu hiệu quan trọng giúp nhận biết viêm xoang mạn tính.

• Sổ mũi và dịch mũi: Lượng dịch mũi tăng đột ngột, có thể có màu sắc khác nhau (trắng đục, vàng, hoặc xanh).
• Nghẹt mũi và tắc mũi một bên: Sự nghẹt mũi, thậm chí là tắc mũi một bên, gây khó khăn khi thở và có thể dẫn đến việc thở bằng miệng.
• Đau ở mũi và khu vực xung quanh: Đau nhức ở gốc mũi, má, mắt, và vùng trán. Ho kéo dài và đau họng có thể là triệu chứng của viêm xoang nặng.
• Ảnh hưởng đến khứu giác và vị giác: Viêm nhiễm kéo dài có thể ảnh hưởng đến dây thần kinh khứu giác và vị giác, gây mất khứu giác và vị giác nếu không được điều trị kịp thời.
• Các triệu chứng khác: Sốt cao, đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, giảm thị lực, hôi miệng, và ho có thể xuất hiện, đặc biệt trong trường hợp viêm xoang nặng.

Biến chứng của viêm xoang

Các biến chứng của viêm xoang có thể ảnh hưởng đến nhiều vị trí khác nhau trong đầu mặt và cơ thể, và chúng thường khá nghiêm trọng. Dưới đây là một số biến chứng của viêm xoang ở các vị trí khác nhau:

Biến chứng viêm xoang ở mắt

• Áp xe mi mắt: Gây sưng mí mắt, đau nhức, chứa dịch mủ.
• Viêm túi lệ: Đau, đỏ mắt, phù nề quanh túi lệ.
• Viêm tổ chức hốc mắt: Sốt, mệt mỏi, giảm thị lực, có thể dẫn đến các biến chứng nội sọ.
• Viêm dây thần kinh thị giác sau nhãn cầu: Đau nhức mắt, giảm thị lực, thậm chí có thể gây mất thị lực.

Biến chứng nội sọ

• Viêm tủy xương và viêm màng não: Gây viêm nhiễm nghiêm trọng, có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như suy giảm nhận thức, mất ngôn ngữ, động kinh, suy giảm thị lực và mất thính giác, thậm chí có thể gây tử vong.
• Áp xe não và viêm não: Các biến chứng nội sọ này cực kỳ nguy hiểm và có thể dẫn đến tử vong.

Biến chứng viêm xoang ở tai

• Viêm tai giữa: Gây thủng màng nhĩ và có thể gây thiếu thính giác vĩnh viễn.

Biến chứng viêm xoang ở mạch máu

• Huyết khối xoang tĩnh mạch hang: Rất hiếm gặp nhưng nguy hiểm, có thể gây tử vong hoặc để lại di chứng nghiêm trọng như liệt vận nhãn, mù.

Biến chứng viêm xoang ở thần kinh

• Chèn ép dây thần kinh: Gây liệt dây thần kinh vận nhãn, dây thần kinh khứu giác và thị giác.

Biến chứng viêm xoang ở xương

• Viêm tủy xương: Có thể gây hình thành khối u hoặc áp xe dưới xương, với sự kết tụ của xương hoại tử.

Biến chứng viêm xoang ở mũi

• Lệch vách ngăn mũi hoặc phì đại cuốn mũi: Do sự hình thành u nhầy xoang, có thể gây tắc nghẽn và nhiễm trùng xoang nghiêm trọng hơn.

Biến chứng toàn thân

• Nhiễm khuẩn huyết và viêm phổi: Có thể xảy ra ở một số trường hợp và gây nhiễm trùng trong cơ thể.

Phòng ngừa bệnh viêm xoang

Những biện pháp phòng tránh viêm xoang có thể thực hiện để giảm nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp trên và hạn chế mức độ kích ứng:

Đối với người trưởng thành

• Hạn chế tiếp xúc và rửa tay: Tránh tiếp xúc với người đang cảm lạnh và rửa tay đúng cách trước khi ăn.
• Tránh môi trường gây kích ứng: Nên tránh xa khói thuốc và không khí ô nhiễm để giảm kích ứng đường hô hấp.
• Quản lý dị ứng: Chú ý đến các yếu tố gây dị ứng như lông động vật, phấn hoa, hoặc hóa chất trong không khí.
• Sử dụng máy tạo độ ẩm: Giữ độ ẩm trong không khí để ngăn ngừa viêm xoang. Đảm bảo vệ sinh máy để tránh nấm mốc phát triển.

Đối với trẻ em

• Vệ sinh mũi đúng cách: Sử dụng dung dịch nước muối để vệ sinh mũi cho trẻ, có thể sử dụng xịt hoặc giọt.
• Sử dụng máy tạo độ ẩm: Nếu không khí quá khô, sử dụng máy tạo độ ẩm để giữ ẩm cho không gian.
• Hạn chế kích ứng và nhiễm trùng: Tránh tiếp xúc với khói thuốc, dị ứng, và hạn chế thời gian ở các hồ bơi chứa clo.
• Hướng dẫn vệ sinh cá nhân: Hướng dẫn trẻ sử dụng khẩu trang và rửa tay đúng cách để giảm nguy cơ nhiễm trùng.
• Tuân thủ lịch tiêm chủng: Đảm bảo trẻ tuân thủ lịch tiêm chủng, đặc biệt là vắc xin ngừa cúm và các bệnh hô hấp.

Bệnh nhân bị viêm xoang kiêng ăn gì?

Trong quá trình điều trị viêm xoang, việc điều chỉnh chế độ ăn uống có thể giúp giảm triệu chứng và hỗ trợ quá trình phục hồi. Dưới đây là một số lời khuyên về chế độ ăn uống khi bạn đang mắc viêm xoang:

Các thực phẩm nên ăn

• Thực phẩm giàu vitamin C: Cung cấp vitamin C có thể giúp hỗ trợ hệ thống miễn dịch của bạn, giúp cơ thể đối phó với viêm nhiễm. Cam, chanh, quýt, dâu tây là những nguồn vitamin C tốt.
• Thực phẩm chứa Omega-3: Cá hồi, hạt hướng dương, hạt chia chứa nhiều axit béo Omega-3 có thể giúp giảm viêm và hỗ trợ sức khỏe đường hô hấp.
• Rau xanh và các loại rau củ: Đa dạng rau xanh như cải xanh, rau chùm ngây, cà chua, ớt chuông có thể cung cấp nhiều vitamin và khoáng chất hỗ trợ hệ thống miễn dịch.
• Tăng cường nước uống: Uống đủ nước giúp làm mềm dịch tiết trong xoang, giúp chúng dễ dàng thoát ra và giảm triệu chứng viêm.

Các thực phẩm cần hạn chế hoặc tránh

• Thực phẩm gây kích ứng: Một số thực phẩm có thể gây kích ứng như đồ chua cay, thực phẩm chứa caffeine hoặc các loại thực phẩm bạn phát hiện làm tăng triệu chứng viêm.
• Thực phẩm có hàm lượng đường cao: Đường có thể gây viêm nhiễm và làm tăng cân, điều này có thể ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch của bạn.

Một số cách trị viêm xoang phổ biến

Thêm vào các phương pháp chữa trị viêm xoang, có một số biện pháp tự chăm sóc và thay đổi lối sống có thể hỗ trợ điều trị hoặc giảm bớt triệu chứng:

• Rửa mũi bằng dung dịch muối sinh lý: Sử dụng dung dịch muối sinh lý hoặc nước muối để rửa sạch mũi, giúp loại bỏ dịch tiết và làm dịu viêm nhiễm.
• Sử dụng hơi nước: Hít hơi nước nóng từ bát nước sôi hoặc sử dụng máy phun hơi nước có thể giúp làm ẩm mũi, giảm nghẹt mũi và hỗ trợ thoát khí.
• Vận động thể chất: Tập thể dục nhẹ nhàng có thể giúp cải thiện sự lưu thông của dịch tiết trong xoang và hỗ trợ quá trình phục hồi.
• Giữ ẩm không khí: Sử dụng máy tạo ẩm trong phòng có thể giúp làm dịu các triệu chứng nghẹt mũi và đau đầu.
• Tránh những yếu tố kích ứng: Tránh hút thuốc, tiếp xúc với khói thuốc, ô nhiễm không khí có thể giúp giảm kích ứng và làm giảm triệu chứng viêm.
• Hạn chế tiếp xúc với dịch tiết đường hô hấp của người khác: Điều này có thể giảm nguy cơ lây nhiễm và kích thích cho xoang.
• Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống: Ăn uống cân đối, giàu vitamin và khoáng chất, giữ cơ thể khỏe mạnh có thể hỗ trợ hệ thống miễn dịch và giảm nguy cơ viêm.

Thuốc điều trị bệnh viêm xoang

Thuốc điều trị viêm xoang thường tập trung vào việc giảm viêm, giảm triệu chứng và loại bỏ vi khuẩn. Các loại thuốc thông dụng bao gồm:

• Kháng sinh: Được sử dụng khi viêm xoang có nguyên nhân vi khuẩn. Các loại như amoxicillin, doxycycline, cefuroxime thường được kê đơn.
• Thuốc giảm viêm: Corticosteroids như fluticasone, budesonide thường được sử dụng dưới dạng xịt mũi hoặc viên nhai. Chúng giúp giảm sưng tấy và viêm trong niêm mạc mũi và xoang.
• Thuốc giảm đau và hạ sốt: Paracetamol hoặc ibuprofen thường được sử dụng để giảm đau và hạ sốt khi cần thiết.
• Thuốc để làm sạch mũi: Sử dụng dung dịch muối sinh lý hoặc xịt mũi có thể giúp làm sạch mũi và giảm triệu chứng nghẹt mũi.
• Thuốc dùng để mở rộng các đường ống thông khí: Đôi khi, sử dụng thuốc như pseudoephedrine có thể giúp mở rộng đường hô hấp, giảm nghẹt mũi.

Cách trị viêm xoang tại nhà

Những cách điều trị viêm xoang tại nhà mà bạn liệt kê có thể hỗ trợ giảm triệu chứng viêm xoang nhẹ và không có biến chứng. Tuy nhiên, trước khi thực hiện bất kỳ phương pháp điều trị nào, nên thảo luận với bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để đảm bảo rằng các biện pháp này phù hợp với tình trạng sức khỏe cụ thể của bạn.

Việc sử dụng các loại trà thảo mộc, xông hơi, sử dụng tinh dầu và các biện pháp tự chăm sóc khác có thể giúp giảm viêm, làm dịu triệu chứng nghẹt mũi và đau đầu. Tuy nhiên, không nên tự ý sử dụng thuốc và các liệu pháp, đặc biệt là trong trường hợp có biến chứng hoặc triệu chứng trở nên nặng hơn.

Bổ sung dinh dưỡng hợp lý, thực hiện tập yoga, xoa bóp, và chăm sóc cơ thể thông qua các phương pháp tự nhiên có thể hỗ trợ sự phục hồi. Tuy nhiên, nếu triệu chứng không giảm hoặc trở nên tồi tệ hơn, việc thăm khám và điều trị dưới sự hướng dẫn của chuyên gia y tế là cần thiết.

Tài liệu tham khảo

• Sinus Disease (https://www.masseyeandear.org/conditions/sinus-disease)
• Sinus Infection (Sinusitis) (https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17701-sinusitis)
• Chronic sinusitis (https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/chronic-sinusitis/symptoms-causes/syc-20351661)

Trên đây là những kiến thức về viêm xoang là bệnh gì mà Phòng khám Bác sĩ Dung cung cấp. Các bạn có thể thăm khám trực tiếp tại Quảng Bình thông qua địa chỉ

• Trụ sở chính: Thôn Vĩnh Phú Quảng Hòa TX Ba Đồn
• Hoặc đặt lịch thông qua số điện thoại: 084.502.9815.