Viêm mũi dị ứng là bệnh gì?

Viêm mũi dị ứng là một tình trạng phổ biến ở Việt Nam, đặc biệt là vào thời điểm thời tiết chuyển mùa. Các triệu chứng như hắt hơi, sổ mũi, nghẹt mũi, ngứa mũi và nhiều triệu chứng khác thường xảy ra đồng thời, gây khó chịu cho người bệnh.

Mặc dù không gây ra tình trạng nghiêm trọng, nhưng viêm mũi dị ứng vẫn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và hoạt động hàng ngày. Ở trẻ nhỏ, nó có thể gây biếng ăn, giảm chất lượng giấc ngủ, và làm giảm khả năng tập trung khi học tập.

Theo Dược sĩ Tuấn đã chỉ ra rằng đặc điểm khí hậu ở Việt Nam cũng là một yếu tố quan trọng trong việc tăng cường viêm mũi dị ứng. Mùa đông lạnh khô, mùa xuân ẩm ướt và mưa phùn tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của nấm mốc, trong khi mùa xuân và hè lại là thời điểm phấn hoa được phát tán từ nhiều loài thực vật. Các yếu tố này, cùng với không khí ô nhiễm trong các thành phố lớn, đều đóng góp vào sự gia tăng của bệnh viêm mũi dị ứng.

Bài viết dưới đây, Phòng khám Bác sĩ Dung xin giải đáp thắc mắc của nhiều người về viêm mũi dị ứng là bệnh gì? Xin mời các bạn cùng theo dõi chi tiết!

Bệnh viêm mũi dị ứng là gì?

Bệnh viêm mũi dị ứng là một tình trạng mà mũi bị kích thích và viêm do tác động của các dị vật từ môi trường, không phải do virus hay vi khuẩn gây ra. Các tác nhân như phấn hoa, lông động vật, bụi bẩn, khói bụi, mạt nhà có thể gây kích ứng mũi.

Theo Học viện Dị ứng, Hen suyễn & Miễn dịch học Hoa Kỳ (AAAAI), khoảng 10-30% dân số thế giới mắc chứng viêm mũi dị ứng.

Viêm mũi dị ứng thường được phân loại thành hai dạng chính:

• Viêm mũi dị ứng theo mùa (thể có chu kỳ): Còn gọi là viêm mũi dị ứng theo mùa, thường xảy ra ở một số thời gian nhất định trong năm, thường liên quan đến các yếu tố dị ứng mùa hay thời tiết cụ thể.
• Viêm mũi dị ứng quanh năm (thể không có chu kỳ): Đây là tình trạng mà mũi bị kích ứng và viêm mọi lúc khi tiếp xúc với các yếu tố gây dị ứng, không phụ thuộc vào mùa hay thời tiết.

Nguyên nhân gây ra bệnh viêm mũi dị ứng

Nguyên nhân chính gây viêm mũi dị ứng là do cơ thể phản ứng bằng cách giải phóng histamin khi tiếp xúc với các tác nhân dị ứng. Histamin là một chất hóa học tự nhiên giúp bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân ngoại nhập, nhưng nó lại gây ra phản ứng quá mức, dẫn đến tình trạng viêm mũi dị ứng.

• Các chất gây dị ứng trong nhà: Bụi, lông chó mèo, lông vải từ quần áo, chăn mền, nước hoa, mỹ phẩm, sữa tắm, xà phòng, nước xả vải, mùi thức ăn, nấm mốc… là những yếu tố thường gây dị ứng trong môi trường nhà cửa.
• Các chất gây dị ứng trong không khí: Phấn hoa, lông sâu, bướm, bụi lúa trong mùa gặt, khói, bụi, mùi rác thải, gió, không khí lạnh, mưa… là các yếu tố thường gây dị ứng trong không khí xung quanh.
• Các chất gây dị ứng nghề nghiệp: Trường học với bụi phấn, các nhà máy chứa hóa chất, xưởng may với sợi vải, lò giết mổ có lông động vật, đền chùa với khói hương nhang, nhà máy vật liệu xây dựng với bụi xi măng, xưởng mộc với bụi gỗ… là những nơi có thể gây dị ứng do môi trường làm việc.

Viêm mũi dị ứng có thể tái phát dễ dàng vì những yếu tố gây dị ứng tiềm ẩn ở khắp mọi nơi. Người thường xuyên xịt rửa mũi có thể giảm nhẹ triệu chứng.

Phân loại bệnh viêm mũi dị ứng

Viêm mũi dị ứng có thể được phân loại dựa trên nguyên nhân gây ra bệnh, và dưới đây là một số kiểu viêm mũi dị ứng phổ biến:

Viêm mũi dị ứng theo mùa (thời tiết)

Đây là loại viêm mũi dị ứng phổ biến nhất và thường xảy ra khi các loại nấm mốc, phấn hoa phát triển mạnh mẽ trong những thời điểm chuyển mùa. Mỗi người có thể phản ứng dị ứng với một hoặc nhiều loại phấn hoa.

Viêm mũi dị ứng lâu năm

Người mắc loại viêm mũi dị ứng này thường chịu ảnh hưởng từ bụi bẩn trong nhà hoặc ngoài trời, lông động vật như chó, mèo, gián, mọt và các loại gặm nhấm trong nhà.

Viêm mũi dị ứng không thường xuyên

Đây là dạng bệnh mà triệu chứng chỉ xuất hiện khi người bệnh tiếp xúc với phấn hoa, bụi bẩn, hoặc nấm mốc. Khi ngừng tiếp xúc, triệu chứng cũng biến mất. Đôi khi, người bệnh cũng có thể phản ứng dị ứng với thức ăn, gây ra các triệu chứng như mề đay, tiêu chảy, đau bụng.

Viêm mũi dị ứng do nghề nghiệp

Một số người làm việc trong môi trường chứa đựng các chất gây dị ứng như hóa chất, bụi gỗ, bụi phấn, lông động vật, kim loại, cũng có thể mắc phải viêm mũi dị ứng do tác động của môi trường làm việc.

Một số triệu chứng viêm mũi dị ứng

Triệu chứng của viêm mũi dị ứng có thể xuất hiện trong khoảng thời gian ngắn và kéo dài từ vài ngày đến cả tuần, sau đó tự biến mất. Mặc dù không nghiêm trọng đặc biệt, nhưng khi triệu chứng kéo dài, nó có thể gây ra sự khó chịu, mệt mỏi, suy giảm miễn dịch, và ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, đặc biệt là việc ăn uống và ngủ đối với trẻ nhỏ.

Triệu chứng của viêm mũi dị ứng thường được phân loại thành hai nhóm chính:

Triệu chứng theo chu kỳ

Thường xuất hiện ở đầu mùa lạnh hoặc mùa nóng, gây ngứa mũi, hắt hơi liên tục, đỏ mắt, ngứa mắt, chảy nước mắt và chảy nước mũi nhiều. Người bệnh cũng có thể trải qua các biểu hiện như rát bỏng ở mắt, vòm họng, cảm giác uể oải, mệt mỏi, và cảm giác nặng đầu. Các triệu chứng này có thể kéo dài từ vài ngày đến một tuần rồi biến mất. Đôi khi, chúng có thể kéo dài trong nhiều năm, gây thoái hóa niêm mạc mũi, nghẹt mũi, và phù nề ở niêm mạc mũi.

Triệu chứng không theo chu kỳ

Đây là dạng phổ biến nhất của viêm mũi dị ứng, bao gồm sổ mũi, hắt hơi, chảy mũi khi vừa thức dậy vào buổi sáng, và giảm dần trong ngày. Tuy nhiên, bệnh này lại tái phát trở lại khi tiếp xúc với bụi hoặc trong môi trường lạnh. Ban đầu, dịch nhầy trong mũi, nhưng sau đó trở nên đặc hơn, chảy theo từng đợt, và có thể gây hắt hơi liên tục trong nhiều giờ. Điều này có thể dẫn đến tiết dịch ứ đọng trong vòm họng, làm tổn thương niêm mạc mũi họng. Ngoài ra, do nghẹt mũi, người bệnh thường phải thở bằng miệng, dễ gây viêm họng và viêm thanh quản.

Một số biến chứng của bệnh viêm mũi dị ứng

Một số biến chứng thường gặp của viêm mũi dị ứng bao gồm:

• Niêm mạc mũi thoái hóa và phù nề: Đây là biến chứng thường gặp khi viêm mũi dị ứng không được điều trị, gây nghẹt mũi và tạo điều kiện cho sự phát triển của polyp mũi.
• Polyp mũi: Đây là tình trạng đa polyp trong mũi có thể xảy ra khi viêm mũi dị ứng kéo dài và không được điều trị. Polyp có thể gây ra một số biến chứng như nghẹt mũi và khó thở.
• Viêm loét vùng tiền đình mũi: Viêm loét này có thể xảy ra khi viêm mũi không được điều trị hiệu quả, gây đau và khó chịu.
• Biến chứng đối với hệ hô hấp: Viêm mũi dị ứng có thể lan rộng xuống hệ hô hấp khác như viêm họng, viêm phế quản, viêm xoang và thậm chí gây viêm phổi. Đối với trẻ nhỏ, viêm phế quản có thể là nguyên nhân gây viêm phổi và suy hô hấp, gây nguy hiểm đến tính mạng nếu không được điều trị kịp thời.

Phương pháp chẩn đoán của bệnh viêm mũi dị ứng

Chẩn đoán viêm mũi dị ứng thường dựa trên một số phương pháp như:

• Tiền sử bệnh án: Bác sĩ sẽ tiếp xúc với bệnh nhân để thu thập thông tin về triệu chứng, thời gian xảy ra, môi trường làm việc, và tiền sử bệnh gia đình.
• Kiểm tra châm chích da (Skin prick test): Bác sĩ có thể sử dụng kiểm tra này để xem cơ thể bệnh nhân phản ứng với các chất dị ứng như thế nào. Việc áp dụng các chất gây dị ứng lên da sau đó quan sát phản ứng như vết đỏ, sưng tấy có thể giúp xác định các chất gây dị ứng.
• Xét nghiệm máu hoặc RAST: Xét nghiệm máu có thể được thực hiện để đo lượng kháng thể IgE đặc hiệu đối với các chất gây dị ứng. Phương pháp này giúp xác định mức độ phản ứng của cơ thể với các chất dị ứng cụ thể thông qua kháng thể IgE.

Những phương pháp này thường được sử dụng kết hợp để xác định chính xác viêm mũi dị ứng và xác định các chất gây dị ứng cụ thể để có phương án điều trị phù hợp.

Một số cách chữa viêm mũi dị ứng

Để giảm triệu chứng và điều trị viêm mũi dị ứng, có một số phương pháp và biện pháp có thể thực hiện như sau:

Sử dụng thuốc

• Thuốc kháng histamin: Giúp giảm phản ứng dị ứng, giảm ngứa và chảy nước mắt.
• Thuốc nhỏ mắt và xịt mũi: Dùng để giảm các triệu chứng như ngứa, chảy nước mắt và nước mũi. Những loại thuốc này thường đi kèm chỉ định từ bác sĩ.

Các biện pháp tại nhà

• Tránh tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng: Nếu viêm mũi do phấn hoa hoặc môi trường ngoại vi, hạn chế tiếp xúc với những nơi có nhiều cây cối vào những thời điểm dị ứng cao.
• Sử dụng máy hút ẩm hoặc bộ lọc không khí: Giúp kiểm soát dị ứng trong nhà.
• Vệ sinh nơi sống sạch sẽ: Giặt tấm trải giường, chăn mền bằng nước nóng để loại bỏ bụi bẩn, mạt nhà.
• Đeo khẩu trang khi cần thiết: Đối với những người bị dị ứng tại nơi làm việc, việc đeo khẩu trang có thể giúp giảm tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng.

Viêm mũi dị ứng uống thuốc gì?

Các loại thuốc thường được sử dụng bao gồm:

• Thuốc kháng Histamin H1: Được sử dụng để giảm ngứa và chảy nước mắt, nước mũi. Có thể dùng các thuốc như cetirizine (Zyrtec), loratadine (Claritin), fexofenadine (Allegra).
• Thuốc gây tê cục bộ: Dùng trong các trường hợp viêm mũi dị ứng cần giảm sưng và khó chịu. Thuốc xịt mũi có chứa oxymetazoline (Afrin) có thể giúp giảm sưng nhanh chóng.
• Thuốc corticosteroid như xịt mũi hoặc thuốc uống: Sử dụng trong trường hợp viêm mũi dị ứng kéo dài hoặc nghiêm trọng hơn. Các loại như fluticasone (Flonase), mometasone (Nasonex) có thể được kê đơn để giảm viêm và ngăn chặn phản ứng dị ứng.
• Thuốc khác như decongestant (giảm sưng): Được sử dụng trong trường hợp sưng mũi nghiêm trọng nhưng thường chỉ được dùng trong thời gian ngắn do có thể gây tác dụng phụ.

Một số cách trị viêm mũi dị ứng tại nhà

Để giảm triệu chứng viêm mũi dị ứng tại nhà, có một số biện pháp có thể thực hiện:

• Sử dụng khăn ướt: Lau mũi bằng khăn ướt để loại bỏ phấn hoa, bụi bẩn hoặc các tác nhân gây dị ứng khỏi mũi.
• Xịt mũi bằng dung dịch muối sinh lý: Dùng dung dịch muối sinh lý hoặc dung dịch xịt mũi có thể giúp làm sạch mũi, giảm dị ứng và ngứa mũi.
• Đổi chăn mền và giặt vật dụng thường xuyên: Bảo dưỡng vệ sinh trong nhà, giặt chăn ga, gối mền thường xuyên để loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn có thể gây dị ứng.
• Điều chỉnh môi trường sống: Sử dụng máy lọc không khí hoặc máy hút ẩm để giảm lượng bụi và mốc trong không khí.
• Tránh tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng: Nếu biết được tác nhân gây dị ứng, hạn chế tiếp xúc hoặc đeo khẩu trang khi tiếp xúc với chất này có thể giúp giảm triệu chứng.
• Dùng thuốc kháng histamin theo chỉ dẫn của bác sĩ: Đối với viêm mũi dị ứng nhẹ, thuốc kháng histamin có thể giúp giảm ngứa và chảy nước mũi.
• Ăn uống lành mạnh: Ăn uống cân đối, giàu vitamin và khoáng chất để hỗ trợ hệ miễn dịch, giúp cơ thể đối phó tốt hơn với dị ứng.

Chữa viêm mũi dị ứng bằng mật ong

Viêm mũi dị ứng có thể được điều trị một cách tự nhiên bằng mật ong, một liệu pháp truyền thống được cho là có tính chất chống viêm và kháng khuẩn. Mật ong có thể được sử dụng như một phương pháp chữa trị bổ ích nhờ vào khả năng giảm một số triệu chứng của viêm mũi dị ứng. Có thể pha loãng mật ong trong nước ấm và sử dụng để rửa mũi hoặc thêm vào các thực phẩm khác như trà, nước chanh để hỗ trợ cơ thể trong việc đối phó với dị ứng.

Món ăn chữa viêm mũi dị ứng

Chế độ dinh dưỡng chơi vai trò quan trọng trong quá trình điều trị viêm mũi dị ứng. Việc kết hợp thuốc và ăn uống hợp lý có thể mang lại hiệu quả cao hơn. Các chuyên gia đề xuất bổ sung thực phẩm giàu vitamin C để tăng cường hệ miễn dịch và giúp chống lại tác nhân gây bệnh.

Ngoài ra, việc ăn các loại thực phẩm làm ấm cơ thể như hành, tỏi, gừng cũng được khuyến khích. Những thực phẩm này có khả năng làm ấm cơ thể, giúp giảm triệu chứng viêm mũi khi gặp phải điều kiện thời tiết lạnh. Việc thêm vào chế độ dinh dưỡng những loại thực phẩm này có thể giúp ngăn ngừa hoặc giảm đáng kể các triệu chứng của viêm mũi dị ứng.

Phân biệt giữa viêm mũi dị ứng và viêm mũi thông thường

Để phân biệt giữa viêm mũi dị ứng và viêm mũi thông thường, có một số đặc điểm nhận biết chính xác:

Đặc điểm	Viêm mũi dị ứng	Viêm mũi thông thường
Nguyên nhân	Tác nhân dị ứng: phấn hoa, lông động vật, khói bụi, hóa chất	Virus, vi khuẩn từ các bệnh như cảm, cúm
Triệu chứng	Hắt xì, ngứa mũi, chảy nước mũi, sổ mũi, nghẹt mũi	Nghẹt mũi, chảy nước mũi, dịch mũi nhầy đặc, có mủ, mệt mỏi, sốt
Đặc điểm dịch	Dịch mũi lỏng, trong suốt như nước lã	Dịch mũi nhầy đặc, có mủ

Phòng ngừa bệnh viêm mũi dị ứng

Để ngăn ngừa viêm mũi dị ứng, việc tăng cường hệ miễn dịch là rất quan trọng. Hệ miễn dịch mạnh mẽ sẽ giúp cơ thể chống lại tác nhân gây dị ứng, giảm nguy cơ mắc bệnh viêm mũi dị ứng.

Tránh xa các tác nhân gây dị ứng cũng rất quan trọng. Nếu biết rõ mình dị ứng với chất gì, việc hạn chế tiếp xúc với chất đó là cách tốt nhất để ngăn ngừa bệnh viêm mũi dị ứng. Đeo khẩu trang trong những khu vực tiềm ẩn nguy cơ tiếp xúc với các chất gây dị ứng cũng là biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Bảo vệ vùng tai mũi họng cũng đồng thời đóng vai trò quan trọng. Khi chú ý bảo vệ và duy trì sức khỏe cho vùng này, cơ thể sẽ có cơ hội ít hơn để phát triển bệnh viêm mũi dị ứng.

Những thắc mắc về bệnh viêm mũi dị ứng

Bệnh viêm mũi dị ứng có chữa khỏi được không?

Viêm mũi dị ứng có thể không chữa khỏi hoàn toàn, nhưng điều trị có thể giúp giảm triệu chứng. Tránh tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng và xịt rửa mũi hàng ngày có thể giúp kiểm soát triệu chứng.

Có ảnh hưởng gì đến thai nhi không?

Viêm mũi dị ứng không ảnh hưởng trực tiếp đến thai nhi, nhưng nó có thể gây mất ngủ và suy giảm sức đề kháng cho người mẹ, ảnh hưởng đến sự phát triển của thai kỳ.

Bệnh viêm mũi dị ứng có lây không?

Viêm mũi dị ứng không phải bệnh lây nhiễm, mà là phản ứng quá mức của cơ thể với các tác nhân gây dị ứng.

Có thể tiêm vaccine không?

Người có tiền sử dị ứng nhẹ có thể tiêm vaccine, nhưng cần theo dõi kỹ với các trường hợp dị ứng nặng.

Bệnh viêm mũi dị ứng có nguy hiểm không?

Viêm mũi dị ứng không gây nguy hiểm trực tiếp nhưng có thể gây ra các biến chứng như viêm xoang, polyp mũi xoang nếu không được điều trị kịp thời.

Bệnh viêm mũi dị ứng có di truyền không?

Có khả năng di truyền, đặc biệt khi trong gia đình có người mắc bệnh lý này.

Trẻ em có khác biệt so với người lớn không?

Triệu chứng giống nhau nhưng trẻ em có thể cảm thấy khó chịu hơn vì cơ địa yếu hơn và ít biết cách bảo vệ bản thân.

Bệnh viêm mũi dị ứng bội nhiễm là gì?

Là biến chứng nặng của viêm mũi dị ứng, khiến bệnh trở nên nặng hơn và có thể gây ra các vấn đề khác trong hệ thống hô hấp.

Tài liệu tham khảo

• Allergic Rhinitis – StatPearls – NCBI Bookshelf (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK538186/)
• Allergic rhinitis (https://www.nhs.uk/conditions/allergic-rhinitis/)
• Allergic Rhinitis (Hay Fever): Symptoms & Treatment (https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/8622-allergic-rhinitis-hay-fever)
• Allergic rhinitis (https://en.wikipedia.org/wiki/Allergic_rhinitis)

Trên đây là những kiến thức về viêm mũi dị ứng là bệnh gì mà Phòng khám Bác sĩ Dung cung cấp. Các bạn có thể thăm khám trực tiếp tại Quảng Bình thông qua địa chỉ

• Trụ sở chính: Thôn Vĩnh Phú Quảng Hòa TX Ba Đồn
• Hoặc đặt lịch thông qua số điện thoại: 084.502.9815.