Vitamin K được phát hiện bởi một nhóm các nhà nghiên cứu nước Nga – M. S. Dam và P. Koop. Họ thực hiện một loạt các thí nghiệm trên chuột và tìm ra rằng chuột có thể bị chảy máu nếu họ loại bỏ một loại chất trong chế độ ăn. Họ gọi chất này là “coagulation vitamin” (vitamin đông máu) và đặt tên vitamin đó là “K” dựa trên từ “Koagulation” (đông máu trong tiếng Đức).
Năm 1970, nghiên cứu tiếp tục giúp hiểu rõ hơn về cách vitamin này hoạt động trong quá trình đông máu và quá trình củng cố xương.
Bài viết dưới đây, Phòng khám Bác sĩ Dung xin giải đáp thắc mắc của nhiều người về Vitamin K là gì? Xin mời các bạn cùng theo dõi chi tiết!
Nội dung bài viết
Vitamin K là thuốc gì?
Công thức cấu tạo của Vitamin K
Vitamin K là một loại vitamin thuộc nhóm các vitamin K, gồm K1 (phylloquinone) và K2 (menaquinone). K1 phổ biến trong thực phẩm thực vật, trong khi K2 được tổng hợp bởi vi khuẩn trong dạ dày và ruột non, và cũng có trong một số thực phẩm.
Vitamin này đóng vai trò quan trọng trong quá trình đông máu bằng cách tham gia vào tổng hợp các yếu tố đông máu quan trọng, chẳng hạn như protrombin và các protein đông máu khác. Nó giúp cung cấp các “yếu tố đông máu” để hình thành các sợi sợi fibrin, một loại protein có nhiệm vụ tạo ra mạng lưới để ngăn máu chảy ra ngoài khi có vết thương.
Ngoài ra, vitamin K cũng có vai trò trong quá trình chuyển đổi các xác tín hiệu hóa học thành các dạng kháng khuẩn và có thể giúp duy trì sức kháng của hệ thống miễn dịch.
Vitamin này là một loại vitamin quan trọng cho sức khỏe và được tìm thấy trong một loạt thực phẩm, bao gồm rau xanh, dầu cây cỏ, và một số loại thực phẩm chế biến. Việc duy trì cân bằng vitamin này trong cơ thể là quan trọng để đảm bảo mạch máu và quá trình đông máu diễn ra bình thường.
Dược động học của Vitamin K
Dược động học của Vitamin K
Sự hấp thụ của vitamin K1 sau khi tiêm bắp vào cơ thể khoảng 50%. Tuy nhiên, việc tiêm bắp vitamin K1 không nên được thực hiện trong trường hợp có nguy cơ cao về xuất huyết.
Có sự biến đổi lớn về nồng độ vitamin K1 trong huyết tương giữa các cá thể sau khi tiêm bắp. Vitamin K1 có khả năng phân bố trong khoảng 5 lít nước cơ thể. Thời gian bán thải trong huyết tương thường dao động từ 1.5 đến 3 giờ. Sau khi trải qua quá trình chuyển hoá, vitamin K1 sẽ liên kết với acid glucuronic và được tiết ra qua mật và nước tiểu.
Dược lý và cơ chế tác dụng của Vitamin K
Cơ chế tác dụng của Vitamin K
Vitamin K đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình tổng hợp các yếu tố đông máu cơ bản trong gan, bao gồm prothrombin (yếu tố II), yếu tố VII, IX, và X, cũng như protein C và protein S. Khi người bệnh đang áp dụng chế độ điều trị bằng các loại thuốc chống đông kiểu coumarin như warfarin, việc sử dụng vitamin K1 thường sẽ loại bỏ vitamin K khỏi hệ thống enzym gan, dẫn đến giảm sản xuất các yếu tố đông máu và kết quả là kéo dài thời gian đông máu.
Điều quan trọng cần lưu ý ở đây là vitamin K1 có thể được sử dụng như một biện pháp thay thế để giải độc khi người bệnh dùng quá liều warfarin hoặc các loại thuốc chống đông kiểu Coumarin khác. Khi cung cấp vitamin K1, nồng độ vitamin K trong cơ thể tăng lên, và sản xuất yếu tố đông máu có thể được phục hồi về trạng thái bình thường.
Tích trữ K1 thông qua tổng hợp của vi khuẩn ruột cũng đóng một vai trò quan trọng. Trong trường hợp tắc mật hoặc khi khả năng hấp thụ vitamin này bị giảm, nồng độ các yếu tố đông máu phụ thuộc vào vitamin này có thể giảm, gây ra tình trạng xuất huyết. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì cân bằng K1 trong cơ thể để đảm bảo quá trình đông máu diễn ra một cách bình thường.
Tác dụng của Vitamin K
Dưới đây là một số tác dụng chính của vitamin K:
Quá trình đông máu
Vitamin K là yếu tố quan trọng trong việc kích hoạt một số protein liên quan đến quá trình đông máu. Nó giúp chuyển các protein không hoạt động thành dạng hoạt động, đóng vai trò quan trọng trong việc tạo thành các yếu tố đông máu như prothrombin và các yếu tố đông máu khác. Khi cơ thể thiếu vitamin này, quá trình đông máu có thể bị ảnh hưởng và dẫn đến tình trạng dễ bị xuất huyết.
Sức kháng xương
Có vai trò trong việc củng cố xương. Nó tham gia vào quá trình cơ đốc xương bằng cách kích hoạt protein osteocalcin, giúp xây dựng và duy trì cấu trúc xương khỏe mạnh.
Hệ tiêu hóa
Có ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, đặc biệt trong quá trình hấp thụ chất béo và sử dụng một cách hiệu quả vitamin này.
Hệ miễn dịch
Nghiên cứu gần đây cho thấy rằng vitamin này có thể đóng một vai trò trong việc modul hóa hệ miễn dịch và có thể ảnh hưởng đến sự hoạt động của tế bào miễn dịch.
Tác động kháng vi khuẩn
Một số nghiên cứu đã đề xuất rằng vitamin này có thể có tác dụng kháng vi khuẩn và giúp cơ thể chống lại một số bệnh nhiễm khuẩn.
Liều lượng và cách sử dụng của Vitamin K
Dưới đây là một số hướng dẫn tổng quan:
Dùng vitamin K để điều trị thiếu hụt
Vitamin K1 (phylloquinone) thường được sử dụng để điều trị thiếu hụt vitamin này, đặc biệt trong trường hợp xuất huyết do thiếu vitamin K hoặc khi sử dụng thuốc chống đông kiểu coumarin (ví dụ: warfarin) gây ra tăng thời gian đông máu. Liều lượng thường bắt đầu từ 2.5-5 mg mỗi ngày và có thể điều chỉnh tùy theo tình trạng và theo chỉ định của bác sĩ.
Dùng vitamin K cho trẻ em
Liều lượng của vitamin này cho trẻ em có thể khác nhau theo từng tình huống và tuổi của trẻ. Thường thì liều đề nghị cho trẻ sơ sinh mới sinh là 1 mg vitamin K1 tiêm bắp để ngăn ngừng huyết, và sau đó, vitamin K có thể được cung cấp dưới dạng giọt trong một số tháng đầu đời.
Dùng vitamin K cho người lớn
Nếu người lớn cần bổ sung vitamin K cho sức khỏe tổng thể, thì liều lượng thường nằm trong khoảng 90-120 mcg mỗi ngày. Tuy nhiên, nhu cầu có thể thay đổi tùy thuộc vào tình trạng cơ thể và chế độ ăn uống.
Dùng vitamin K trong chế độ ăn uống
Có thể được cung cấp thông qua chế độ ăn uống, đặc biệt là trong các loại thực phẩm giàu vitamin K như rau xanh (cải xanh, bóng cải, bí ngô, brocoli), dầu hạt lanh, trứng và nhiều loại thực phẩm khác. Nhu cầu hàng ngày về vitamin này có thể được đáp ứng thông qua việc bổ sung chế độ ăn uống giàu vitamin này.
Tác dụng phụ của Vitamin K
Vitamin K là một dạng vitamin quan trọng cho sức khỏe, và nó thường không gây ra tác dụng phụ nếu được sử dụng ở liều lượng thông thường thông qua chế độ ăn uống hoặc theo hướng dẫn của chuyên gia y tế. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, có thể xảy ra một số tác dụng phụ khi sử dụng vitamin này:
Phản ứng dị ứng
Một số người có thể phản ứng dị ứng với vitamin này, gây ra các triệu chứng như dị ứng da, sưng, ngứa, hoặc tiêu chảy. Tuy nhiên, các phản ứng này thường rất hiếm.
Gan và thận
Trong trường hợp người có vấn đề về gan hoặc thận, việc sử dụng vitamin này có thể gây ra tác dụng phụ hoặc tăng nguy cơ mắc bệnh về gan.
Tăng thời gian đông máu
Sử dụng quá mức có thể làm tăng thời gian đông máu, đặc biệt khi được sử dụng với các loại thuốc chống đông. Điều này có thể dẫn đến nguy cơ xuất huyết nếu không được theo dõi chặt chẽ.
Dạ dày và tiêu hóa
Trong một số trường hợp, sử dụng vitamin này có thể gây khó chịu về dạ dày và tiêu hóa, như buồn nôn hoặc tiêu chảy.
Cảnh báo khi sử dụng Vitamin K
Dưới đây là một số cảnh báo quan trọng cần xem xét khi sử dụng vitamin K:
Tăng thời gian đông máu
Sử dụng quá mức có thể làm tăng thời gian đông máu, đặc biệt khi được sử dụng với các loại thuốc chống đông. Điều này có thể dẫn đến nguy cơ xuất huyết nếu không được theo dõi chặt chẽ.
Tình trạng mang thai và cho con bú
Nếu bạn đang mang thai hoặc cho con bú, hãy thảo luận với bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại bổ sung vitamin K nào. Việc sử dụng vitamin này trong thời kỳ mang thai hoặc cho con bú cần được thảo luận cụ thể với bác sĩ.
Theo hướng dẫn chuyên gia
Luôn tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế về cách sử dụng vitamin này, đặc biệt khi bạn cần sử dụng nó trong mục đích điều trị hoặc theo chỉ định y tế cụ thể.
Chống chỉ định của Vitamin K
Mặc dù vitamin này là một dạng vitamin quan trọng cho sức khỏe, có một số trường hợp khi sử dụng vitamin này cần phải cân nhắc hoặc tránh.
Quá mẫn cảm hoặc dị ứng
Nếu bạn đã có tiền sử quá mẫn cảm hoặc dị ứng với vitamin này hoặc các thành phần khác trong sản phẩm chứa vitamin K, bạn nên tránh sử dụng nó.
Tăng thời gian đông máu không kiểm soát
Có thể làm tăng thời gian đông máu. Do đó, trong trường hợp người dùng đang có vấn đề về tăng thời gian đông máu không kiểm soát hoặc đang sử dụng các loại thuốc chống đông, sử dụng vitamin này bổ sung có thể là không an toàn và cần được kiểm tra cẩn thận dưới sự giám sát của bác sĩ.
Tình trạng sức khỏe đặc biệt
Nếu bạn có các vấn đề về gan hoặc thận hoặc đang mắc bệnh về gan, hãy thảo luận với bác sĩ trước khi sử dụng vitamin K bổ sung, vì nó có thể gây ra tác dụng phụ hoặc tăng nguy cơ mắc bệnh về gan.
Tình trạng mang thai và cho con bú
Nếu bạn đang mang thai hoặc cho con bú, cần thảo luận với bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại bổ sung vitamin K nào, vì việc sử dụng vitamin này trong thời kỳ mang thai hoặc cho con bú cần được kiểm soát cẩn thận.
Tương tác thuốc của Vitamin K
Vitamin này có thể tương tác với một số loại thuốc, đặc biệt là các loại thuốc chống đông (anticoagulants) như warfarin.
Warfarin (Coumadin)
Warfarin là một loại thuốc chống đông kiểu coumarin và hoạt động bằng cách làm giảm nồng độ vitamin K trong cơ thể, từ đó làm giảm khả năng đông máu. Sử dụng vitamin K bổ sung có thể làm tăng nồng độ vitamin K trong cơ thể và làm giảm hiệu quả của warfarin. Do đó, cần phải cân nhắc và điều chỉnh liều lượng của warfarin dưới sự theo dõi của bác sĩ khi sử dụng vitamin này bổ sung.
Thuốc chống đông khác
Ngoài warfarin, một số loại thuốc chống đông khác cũng có thể tương tác với vitamin K. Các tương tác này có thể làm thay đổi nồng độ vitamin K trong cơ thể và ảnh hưởng đến hiệu quả của các loại thuốc chống đông. Việc sử dụng vitamin này bổ sung trong trường hợp này cần được theo dõi và điều chỉnh bởi bác sĩ.
Chất ức chế vitamin này
Có một số loại thuốc và chất ức chế vitamin này, ví dụ như cả hai loại thuốc chống trào ngược dạ dày cơ bản (proton pump inhibitors) và các loại kháng histamine-2 (H2) có thể làm giảm khả năng hấp thụ vitamin K từ chế độ ăn uống. Điều này có thể ảnh hưởng đến lượng vitamin K cơ thể nhận được từ thực phẩm.
Dược sĩ Tuấn (tên đầy đủ là Trần Anh Tuấn) tốt nghiệp trường đại học Dược Hà Nội chuyên ngành kinh tế dược. Với nhiều năm kinh nghiệm làm việc tại nhà thuốc 24h ở Hà Nội và đảm nhiệm công việc quản lý website chuyên về sức khỏe. Hiện nay, bản thân dược sĩ mong muốn chia sẽ những kiến thức về sức khỏe nhằm nâng cao sức khỏe cộng đồng.
