Cắt liều thuốc say xe – Xây dựng công thức chi tiết đầy đủ

Say xe hay say tàu xe là trạng thái rối loạn thường ở tai trong trường hợp di chuyển liên tục trên phương tiện gây ảnh hưởng đến giác quan có chức năng giữ thăng bằng và định hướng. Một số yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến tình trạng say xe như: sức khỏe bản thân, môi trường không khí,…

Bài viết dưới đây, Phòng khám Bác sĩ Dung xin giải đáp thắc mắc của nhiều người về cắt liều thuốc say xe. Xin mời các bạn cùng theo dõi chi tiết!

1. Hiểu về say xe hay say tàu xe

Bản thân tác giả từng là người bị say xe ở mức nặng. Say xe ảnh hưởng nặng nề đến chất lượng những cuộc vui khi đi xa. Vì thế, cắt liều thuốc say xe đúng và đủ sẽ giúp chiếm được lòng tin của khách hàng. Để hiểu và cắt đúng liều thì bạn nên tìm hiểu kĩ vấn đề mình cần giải quyết. Dưới đây là một số thông tin do dược sĩ Tuấn cung cấp.

Vậy say tàu xe là gì?

Say tàu xe hay say xe là hiện tượng các luồng thông tin truyền đến trung tâm nôn ở não thất bị xung đột. Trung tâm kiểm soát nằm ở nhân cạnh não thất và một phần vùng tủy của sàn não thất 4 sẽ nhận các thông tin từ mắt, hệ thống tiền đình ở tai và hệ thống tiêu hóa. Các triệu chứng của người bị say xe thường gặp là lợm giọng, nôn, buồn nôn, toát mồ hôi lạnh, tím tái.

Hầu hết, các phương tiện giao thông đều có thể gây ra tình trạng say xe. Để cắt liều đúng bạn nên hỏi kĩ bệnh nhân những vấn đề sau:

Độ tuổi

Trẻ em thường là đối tượng bị say xe ở cả thể nặng và thể nhẹ. Tuy nhiên, trẻ dưới 2 tuổi lại ít bị say xe nên không cần phải sử dụng thuốc. Theo thời gian, càng lớn thì tỉ lệ say xe của trẻ càng giảm. Trong một số trường hợp, chúng ta vẫn gặp người lớn bị say xe. Tùy vào độ tuổi của đối tượng mà dược sĩ có thể lựa chọn các thuốc điều trị phù hợp.

Tiền sử

Anh, chị đồng nghiệm hãy đảm bảo rằng mình đã nắm vững tiền sử say tàu xe của bệnh nhân và gia đình bệnh nhân. Những thông tin này có thể xác định được bệnh nhân bị say tàu xe ở thể nặng hay thể nhẹ.

Phương tiện đi lại và thời gian của hành trình

Sinh khả dụng và thời gian bán thải của thuốc điều trị say xe khá ngắn. Ước tính thời gian đi lại của bệnh nhân giúp dược sĩ quyết định có nên sử dụng thêm liều dự phòng không. Thời gian đi lại sẽ quyết định đến các thuốc sử dụng phù hợp.

Sở dĩ điều này quan trọng là vì khi bệnh nhân bắt đầu nôn thì hầu như thuốc say xe không còn có tác dụng nữa. Do đó, các anh, chị đồng nghiệm nên khuyến cáo bệnh nhân dùng trước khi lên xe. Và cần phải sử dụng thêm liều dự phòng nếu chuyến đi kéo dài.

2. Xây dựng công thức chung cắt liều thuốc say xe

Bản thân tôi là một dược sĩ đại học, được đạo tạo tại một trong những ngôi trường hàng đầu trong ngành dược. Tuy vậy, lúc vừa mới bước vào nhà thuốc cũng rất hoang mang và không biết phải bắt đầu từ đâu. Đó là lý do tôi muốn làm về chuỗi series chia sẽ cắt liều thuốc này.

Để nắm vững được cách cắt liều thuốc say xe hay bệnh lý nào thì bạn cũng nên nhớ nguyên tắc chung là loại bỏ nguyên nhân và khắc phục triệu chứng. Có một bộ phận dược sĩ hiện nay chỉ học thuốc công thức và rap theo cho mọi trường hợp. Điều này thực sự đáng buồn cho ngành dược và cả bệnh nhân. Hy vọng anh, chị dược sĩ hãy nắm chắc kiến thức rồi mới tiến hành điều trị cho bệnh nhân.

Đầu tiên, xác định nguyên nhân gây ra chứng say tàu xe là gì?

Câu trả lời rất đơn giản đó là do phương tiện đi lại. Do đó, di chuyển phương tiện khác nhau thì tư vấn cũng sẽ khác nhau. Một số tư vấn thông dụng như: Trẻ em có thể giảm say xe bằng cách nhìn thằn ra ngoài xe để giảm cảm nhận. Vì thế, nên bế trẻ ngồi cao hơn để có thể thoải mái nhìn ra ngoài. Trên thực tế, điều này là có vẻ rất hiệu quả với các bé.

Loại bỏ nguyên nhân

Loại bỏ nguyên nhân là cách điều trị tốt nhất trong điều trị. Có nghĩa là khi đã xuống khỏi phương tiện đi lại thì bạn không cần phải sử dụng thuốc. Cảm giác lợm giọng, nôn, buồn nôn sẽ biến mất sau khoảng 30 phút – 1 giờ. Điều này có thể là vô lý vì người ta cần sử dụng trong khi đi xe chứ không phải là lúc kết thúc.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp bệnh nhân đã xuống xe và có hiện tượng mệt mỏi do say tàu xe. Nhiều dược sĩ vẫn vẫn quyết định cho bệnh nhân sử dụng thuốc say xe. Điều này là hoàn toàn không cần thiết trong trường hợp này.

Điều trị triệu chứng

Triệu chứng chung của say tàu xe là: Tiết nhiều nước bọt, lợm giọng, cảm giác muốn nôn mửa, nôn mửa, đau đầu, chóng mặt, nôn nao, tím tái và toát mồ hôi lạnh.

Ở đây chúng ta sẽ tập trung vào triệu chứng nôn, buồn. Bởi vì đây là điều mà bệnh nhân quan tâm đầu tiên và đánh giá liều thuốc của chúng ta có tác dụng hay không.

Ngừng nguyên nhân là cách tốt nhất điều trị gây nôn. Có nghĩa là khi đã xuống xe khi tới nơi thì không cần uống thuốc. Trong trường hợp phải di chuyển, cần uống thuốc trước tối thiểu là 30 phút trước khi di chuyển (hoặc trước vài giờ đối với miếng dán).

Bởi khi đã bị nôn, rất ít thuốc men hoặc điều trị có thể giúp cho người say tàu xe do thời gian nôn thường ngắn hơn thời gian tác dụng của thuốc. Chỉ có thời điểm xe dừng lại ăn cơm mới có thể đủ thời gian dùng thuốc.

Công thức chung cắt liều thuốc say xe

Thuốc kháng H1 thế hệ 1 + chống nôn + Vitamin B6 (có thể bổ sung 3B) + paracetamol nếu tiền sử say xe nặng + hoạt huyết dưỡng não nếu cần.

Đơn thuốc tham khảo

1. Dimenhydrinat 50mg: 1-2 viên mỗi 4-6 giờ trước khi di chuyển.

Trẻ em liều bằng nửa người lớn, hoặc theo khuyến cáo của NSX. Các thuốc khác thuộc nhóm kháng H1 cũng có tác dụng tương đương như Diphenhydramin.

Lưu ý: Ở những người có tiền sử hay bị say tàu xe nặng, dùng đơn độc thuốc kháng H1 không đảm bảo hoàn toàn không bị bị nôn, say xe trong chuyến đi. Cần phải phối hợp với thuốc khác →

2. Domperidon 10mg: 1 viên (tối đa 60mg/ngày) Hoặc có thể thay thế bằng: Metoclopramid 5mg (tối đa 40mg/ngày)

Viên nang gừng 500 viên/lần.

Phối hợp với thuốc kháng H1, thường cần chỉ uống 1 viên là đủ. Thuốc chỉ có tác dụng chống nôn chứ không có tác dụng chống say xe. Viên nang gừng an toàn, có thể dùng tới hơn 10g.

3. Vitamin B6: 1 viên là đủ.

4. Hoạt huyết dưỡng não.

Thường thì không cần, trừ những người có tiền sử say xe nặng đến rất nặng, vì khi say xe họ hay bị đau đầu.

Một số sản phẩm thông dụng: Hoạt huyết dưỡng não Đại Uy Pharma

Mẹo nhỏ trong cắt liều thuốc say xe

• Nên đặt vé xe sớm để được ngồi ghế trước, đỡ xóc xe khi chạy. Đi tàu thì ở cuối tàu.
• Không nên ăn quá no hoặc quá đói, uống nước có gas hoặ rượu vì các trường hợp này gây kích thích niêm mạc dạ dày.
• Mùi xe, khói thuốc là 1 trong những tác nhân gây say tàu xe. Vì thế nên đeo khẩu trang, nếu cần thì 2 cái. Khẩu trang còn giúp làm giảm cảm giác lợm giọng, cảm giác buồn nôn và ợ.
• Nếu đi xe giường nằm, nên nằm nghiêng, gập bụng sẽ ít say xe và ít nôn hơn. Nằm nghiêng bên thuận sẽ đỡ nôn hơn bên không thuận. Nguyên nhân là dễ ngủ hơn, và vì thụ thể tai trong và thụ thể cảm giác ít có kích thích hơn.
• Chỉ nên nhìn ra phía xa trước mặt, không nhìn ra phía sau và không nhìn gần hai bên đường để tránh cảm giác các vật đang di động ngược chiều với hướng đi của mình.
• Thỉnh thoảng vận động cho đỡ đau đít.

Ngoài ra, thỉnh thoảng một vài nhà thuốc còn cho thêm corticoid, tuy nhiên thường chỉ 3 thuốc đầu là đủ. Cũng có người không sử dụng chống nôn mà ưu tiên bằng hoạt huyết dưỡng não.

Đối với bất kỳ phương pháp di chuyển nào, các trẻ này ít có khả năng bị các triệu chứng nếu các cháu được tiếp tục chơi với các trò chơi của mình do đó trẻ đang tập trung vào một điều đã quen. Tuy nhiên một lần nữa, có vẻ nhìn ra ngoài vào các đối tượng vẫn còn hữu ích và điều đó có thể coi là một trò chơi đơn giản, ví dụ trò chơi “Tôi làm thám tử” tốt hơn so với đọc sách trong lĩnh vực này. Trong thực tế, nhiều người bị say tàu xe, đọc sách làm trầm trọng thêm cảm giác buồn nôn.

Ngoài ra để kiểm tra bất kỳ loại thuốc kê đơn hoặc thuốc OTC hiện đang sử dụng, các dược sĩ cần phải hỏi về mọi phương pháp điều trị say tàu xe đã sử dụng trong quá khứ và tìm hiểu mức độ thành công hay thất bại của các phương pháp dùng thuốc và điều trị đã thực hiện.

3. Kiến thức cắt liều thuốc say xe chuyên sâu

Trong mọi trường hợp thì nắm được những kiến thức trên anh, chị cũng đã điều trị hiệu quả chứng say tàu xe. Tiếp theo sẽ là những kiến thức chuyên sâu hơn về lý do sử dụng thuốc trong cắt liều thuốc say và cách chọn các thuốc thay thế hiệu quả.

Quản lý

Sử dụng thuốc OTC là lựa chọn điều trị dự phòng say xe hiệu quả và đơn giản nhất. Dưới tác dụng của hoạt tính acetylcholin được ứng dụng trong liệu pháp điều trị say tàu xe. Là tiền đề trong việc áp dụng điều trị bằng thuốc kháng histamin và kháng cholinergic.

Thuốc kháng histamin

Các thuốc kháng histamin bao gồm: meclizin, cinnarizin và promethazin. Tác dụng các thuốc này được chứng minh có hiệu quả lâm sàng trong điều trị dự phòng say tàu xe. Tác dụng phụ lớn nhất của các thuốc này là gây buồn ngủ và hoạt chất promethazin có nhiều tác dụng an thần nhất.

Các hoạt chất promethazin và meclizin được sử dụng trong điều trị say tàu xe lộ trình đường dài vì thời gian tác dụng lâu hơn. Không nên dùng cinnarizin và promethazin cho trẻ dưới 5 tuổi. Trong khi đó, có thể dùng meclizin cho trẻ em trên 2 tuổi. Khuyến cáo không nên dùng cho phụ nữ có thai.

Tác nhân anticholinergic

Chỉ thuốc kháng acetylcholin hyoscin hydrobromid sử dụng rộng rãi trong phòng chống say tàu xe, có thể cho trẻ em trên 3 tuổi. Thuốc kháng cholinergic có thể có các tác dụng phụ như: gây buồn ngủ, nhìn mờ, khô miệng, táo bón và bí tiểu. Mặc dù các thuốc này thường không chắc có các tác dụng phụ như vậy ở liều sử dụng trong dạng thuốc OTC chống say tàu xe. Trẻ em có thể cho dùng dạng viên ngậm vị ngọt để chống khô miệng.

Hyoscin: Có thời gian tác dụng ngắn (01-03 giờ). Do đó phù hợp với các hành trình ngắn và phải dùng 20 phút trước khi khởi hành. Thuốc kháng cholinergic và thuốc kháng histamin có tác dụng kháng acetylcholin tránh dùng cho người phì đại tuyến tiền liệt vì khả năng gây bí tiểu tiện, bệnh glaucom góc đóng vì gây tăng nhãn áp.

Dược sĩ cần ghi nhớ tác dụng phụ của thuốc kháng acetylcholin có thể tăng lên ở những người bệnh đã dùng thuốc có tác dụng kháng acetylcholin như thuốc chống trầm cảm ba vòng (amitriptylin), butyrophenon (haloperidol) và phenothiazin (chlorpromazin). Vì vậy dược sĩphải xác định được hiện nay người bệnh có đang dùng bất kỳ các loại thuốc nào đã đề cập không.

Phương pháp tiếp cận thay thế cho say tàu xe

Gừng

Gừng đã được sử dụng cho nhiều năm để chống say tàu xe. Thử nghiệm lâm sàng thấy có mâu thuẫn trong điều trị say tàu xe. Không xác định được cơ chế tác dụng. Nhưng gợi ý là gừng tác động chính lên đường tiêu hóa. Thay vì tác động lên trung tâm nôn ở não hoặc trên hệ thống tiền đình.

Không có liều lượng gợi ý chính thức nhưng một số sản phẩm độc quyền có thành phần chứa gừng có sẵn trên thị trường. Gừng có có thể có giá trị người lái xe bị say tàu xe. Vì không gây buồn ngủ và có thể là lựa chọn giá trị khi sử dụng cho phụ nữ mang thai.

Những người cần chống nôn không sử dụng được các thuốc kháng cholinergic và thuốc kháng histamin. Gừng đã được chứng minh là có hiệu quả trong thử nghiệm nghiên cứu chống buồn nôn và nôn khi mang thai.

Vòng đeo tay tác dụng lên huyệt

Vòng tay đàn hổi tạo áp lực lên một điểm xác định trên bên trong của cổ tay. Bằng chứng hiệu quả không rõ ràng. Vòng tay này có thể hiệu quả cho người lái xe hoặc phụ nữ mang thai.

Trên đây là những kiến thức được đúc rút từ quá trình làm việc và quản lý tại nhà thuốc. Đồng thời các kiến thức được tham khảo bởi những tiền bối khóa trên. Hy vọng sẽ giúp ích một phần nào đó trong dự án nâng cao chất lượng dược sĩ nhà thuốc – lấy lại niềm tin bệnh nhân của dược sĩ Tuấn.

Để lại bình luận và đánh giá bài viết giúp mình nhé! Cảm ơn nhiều

Trên đây là những kiến thức về cắt liều thuốc say xe mà Phòng khám Bác sĩ Dung cung cấp. Các bạn có thể thăm khám trực tiếp tại Quảng Bình thông qua địa chỉ

• Trụ sở chính: Thôn Vĩnh Phú Quảng Hòa TX Ba Đồn
• Hoặc đặt lịch thông qua số điện thoại: 084.502.9815.