Cắt liều thuốc đau họng (viêm họng)

Đây có lẽ là trường hợp lâm sàng mà các dược sĩ sẽ đối mặt nhiều nhất trong đời mình. Hầu như mọi người lựa chọn đến nhà thuốc thay vì đi thăm khám khi bị đau họng. Trong những năm làm việc, tôi có thấy nhiều anh chị cắt liều kháng sinh cho bệnh nhân. Lý do họ đưa ra là thà giết nhầm còn hơn bỏ sót.

Bài viết dưới đây, Phòng khám Bác sĩ Dung xin giải đáp thắc mắc của nhiều người về cắt liều thuốc đau họng (viêm họng). Xin mời các bạn cùng theo dõi chi tiết!

1. Tìm hiểu về đau họng viêm họng phiên bản dành cho chuyên gia

Bản thân tác giả cũng từng phải trải qua những cợn đau họng dai dẳng và cũng từng điều trị khỏi cho nhiều ca viêm họng từ nặng đến nhẹ. Đau họng hay viêm họng thường gặp vào thời tiết lạnh hoặc do dùng nhiều nước đá.

Điều trị viêm họng không khó nhưng để hiệu quả và tốt nhất cho bệnh nhân thì cần phải hiểu rõ nguyên nhân của nó. Nên hạn chế sử dụng Corticoid để giảm đau, kháng viêm. Tất nhiên, Nhà thuốc và phòng khám vẫn phải sử dụng để giữ khách. Dưới đây là một số thông tin được Nhà Thuốc Quảng Bình tổng hợp và trình bày một cách dễ hiểu nhất.

Những thông tin cần khai thác để cắt liều thuốc đau họng (viêm họng)

Một số thông tin mà anh chị dược sĩ cần phải khác thác kĩ để làm nguyên nhân và tình trạng của bệnh nhân. Trước khi đi ra quyết định lựa chọn thuốc điều trị phù hợp:

Độ tuổi

Việc xác định bệnh nhân là người lớn hay trẻ con sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến phương pháp điều trị. Trong một số trường hợp cần thiết có thể khuyên bệnh nhân đến thăm khám bác sĩ. Chú ý đến độ tuổi học đường (từ 6 – 13 tuổi) thường nhiễm trùng họng có nguyên nhân là liên cầu khuẩn.

Thời gian

Cắt liều thuốc đau họng (viêm họng) – Hầu hết trong các trường hợp đau họng thì bệnh nhân sẽ tự khỏi 7 – 10 ngày. Nếu trường hợp bệnh nhân kéo dài trên 2 tuần thì đến gợi ý bệnh nhân đến bác sĩ thăm khám. Trong một số trường hợp được xem là nghiệm trọng nếu bệnh nhân mô tả triệu chứng của mình là rất đau, ho, lanh,… Thì anh chị nên khuyến cao bệnh nhân thăm khám bác sĩ ngay lập tức. Nếu liều thuốc của mình tỏ ra không có tác dụng.

Một số triệu chứng liên quan

Thông thường, bệnh nhân sẽ kèm theo các triệu chứng như: ho, lạnh, xuất tiết, sốt, đau nhức người. Đó là biểu hiện của bị nhiễm trùng nhẹ do virus và sẽ tự khỏi sau khoảng 1 tuần. Nếu bệnh nhân than rằng cảm thấy khó nuốt và đã kéo dài hơn 3 tuần thì nên khuyên bệnh nhân đến bác sĩ chuyên khoa để thăm khám.

Tiền sử

Cắt liều thuốc đau họng (viêm họng) – Đau họng mạn tính tái phát nhiều lần đối với các bệnh nhân bị viêm amidan. Tất nhiên, để cắt cơn không quá khó và chúng ta có thể xử lý được. Nhưng anh chị có gắng khai thác kĩ về vấn đề này. Trong trường hợp không hiểu rõ về amidan thì nên khuyên bệnh nhân đến thăm khám bác sĩ chuyên khoa.

Thói quen hút thuốc

Ngoài thói quen sinh hoạt uống nước đá thì một thói quen khiến tình trạng trở nên trầm trọng hơn là thói quen hút thuốc. Nên khuyên bệnh nhân ngừng sử dụng thuốc trong giai đoạn này. Tất nhiên, cái này rất khó để bệnh nhân nghe theo nói không có giải pháp thay thế. Hãy chỉ ra những tác hại của thuốc là đối với sức khỏe và hy vọng bệnh nhân sẽ nghe theo.

Thuốc dùng hiện tại

Việc xác định bệnh nhân đang sử dụng thuốc nào là điều bắt buộc trong bất kì bệnh lý nào. Hãy chắc chắn rằng bệnh nhân của mình đã dùng thuốc điều trị triệu chứng chưa để có sự loại trừ thích hợp. Nếu bệnh nhân đã sử dụng liều thuốc trước đó của dược sĩ khác mà không hiệu quả. Nên đánh giá kĩ chuyên môn của liều thuốc đó trước khi quyết định cắt liều thuốc đau họng khác.

Đơn thuốc bệnh nhân đang sử dụng rất quan trọng và anh chị nên xác định thật cẩn thận. Ví du: Thuốc xịt chứa steroid có thể gây ra khàn tiếng và nguy cơ nhiễm Candida họng và miệng.

Triệu chứng kèm theo trong đau họng

Trong một số trường hợp anh chị nên khuyên bệnh nhân đến bác sĩ thăm khám để có thể xác định rõ hơn những nguy hiểm tiềm tàng.

Khàn tiếng

Cắt liều thuốc đau họng (viêm họng) – Khàn tiếng ở đây có thể là do ảnh hưởng đến dây thanh quản (viêm dây thanh quản). Thường thì triệu chứng này bắt nguồn từ nhiễm trùng virus và sẽ tự khỏi. Viêm dây thanh quản là kết quả của đau họng kết hợp với khàn.

Sử dụng kháng sinh trong trường hợp này thường không có ý nghĩa mà nên tập trung vào điều trị triệu chứng. Tôi sẽ trình bày ở phần tiếp theo của bài viết cắt liều thuốc đau họng. Nhiễm trùng này thường sẽ tự khỏi sau vài ngày và việc thăm khám bác sĩ là điều không quá cần thiết.

Trong trường hợp đối với trẻ em hay trẻ sơ sinh thì có thể gây ra viêm thanh khí phế quản cấp tình. Gây ra tình trạng thở rít và khó khăn trong việc thở. Trong tình huống này thì nên khuyên bệnh nhân đến gặp bác sĩ.

Nếu tình trạng khàn tiếng không tự khỏi và kéo dài hơn 3 tuần thì nên đến gặp bác sĩ để hiểu rõ nguyên nhân. Có khá nhiều nguyên nhân gây ra khàn tiếng kéo dài và trong số đó có nguyên nhân nghiêm trọng. Ví du: ung thư thanh quản có triệu chứng sớm duy nhất là khàn tiếng.

Khó nuốt

Cắt liều thuốc đau họng (viêm họng) – Triệu chứng này thường gặp trong trường hợp viêm họng nặng. Có thể xảy ra trong các trường hợp một áp xe nào đó phát triển trong khu vực amidan.

Hầu hết, đau họng nặng đều gây ra tình trạng khó nuốt nhưng không quá khó khăn và thăm khám bác sĩ là điều không quá cần thiết. Nhưng nếu khó nuốt không liên quan đến đau họng thì lại là câu chuyên khác. Nên thăm khám bác sĩ trong trường hợp này.

Biểu hiện tại họng

Bệnh nhân nếu có xuất hiện các đốm trắng, mủ hay dịch tiết trên amidan. Thì là dấu hiệu nên đến gặp ngay bác sĩ hay người có khả năng phân biệt được nhiễm trùng do virus và vi khuẩn. Trong bệnh lý về tai mũi họng cũng gặp triệu chứng tương tự. Do đó, việc phân biệt không hề đơn giản dù có chuyên môn cao.

Ngoài ra có một số triệu chứng phức tạp hơn như: Bệnh tưa miệng (nhiễm nấm Candida) hay chứng viêm các tuyến bạch cầu. Nhưng với vai trò là dược sĩ thì chúng ta không nên đi quá sâu để tránh rối kiến thức.

Tóm lại thăm khám bác sĩ khi:

• Đau họng kéo dài 1 tuần hoặc hơn
• Có những cơn nhiễm trùng tái phát
• Khàn tiếng kéo dài suốt 3 tuần
• Khó khăn trong việc nuốt (Khó nuốt)
• Dùng thuốc thất bại

2. Xây dựng công thức chung cắt liều thuốc đau họng (viêm họng)

Bản thân tôi là một dược sĩ đại học, được đạo tạo tại một trong những ngôi trường hàng đầu trong ngành dược. Tuy vậy, lúc vừa mới bước vào nhà thuốc cũng rất hoang mang và không biết phải bắt đầu từ đâu. Đó là lý do tôi muốn làm về chuỗi series chia sẽ kinh nghệm cắt liều thuốc này.

Các điểm cần lưu ý về viêm họng cấp là:

• Có tính khu trú và thường do virus (gồm cả viêm hầu họng và viêm amidan).
• Kéo dài khoảng 1 tuần, thường tự hết mà không cần sử dụng kháng sinh, do bất kể nguyên nhân gì.
• Sử dụng thang điểm FeverPAIN hoặc tiêu chuẩn Centor để xác định có cần sử dụng kháng sinh hay không.
• Cần đánh giá và theo dõi trong trường hợp trẻ em dưới 5 tuổi có sốt như trong khuyến cáo về phác đồ điều trị sốt cho trẻ em dưới 5 tuổi của NICE.
• Cần hiểu rằng nước mũi màu xanh hoặc màu vàng không phải là dấu hiệu của nhiễm khuẩn mà là màu của bạch cầu và men của chúng đến để tiêu diệt vi khuẩn, không phải là tiêu chuẩn để sử dụng kháng sinh.
• Cân nhắc sử dụng kháng sinh

Để xác định có cần sử dụng kháng sinh hay không, sử dụng thang điểm FeverPAIN hoặc tiêu chuẩn Centor.

Tiêu chuẩn FeverPAIN

• F: sốt (trong suốt 24 giờ trước đó)
• P: có tình trạng mưng mủ (trên các hạch hạnh nhân)
• A: diễn tiến nhanh chóng (thường trong vòng 3 ngày sau khi khởi phát triệu chứng)
• I: Viêm hạch hạnh nhân (viêm amidan) nghiêm trọng
• N: không ho hoặc sổ mũi (viêm lớp màng nhầy bên trong mũi).

Mỗi một tiêu chuẩn FeverPAIN được tính là 1 điểm (tối đa 5đ).

Mức điểm FeverPAIN Sử dụng kháng sinh Khả năng cô lập chủng liên cầu

• 0 – 1 Không cần sử dụng kháng sinh 13 – 18%
• 2 – 3 Không kê kháng sinh hoặc kháng sinh dự phòng 34 – 40%
• 4 – 5 Cân nhắc kê đơn kháng sinh ngay 62 – 65%

Sử dụng kháng sinh ngay nếu:

• Bệnh nhân có dấu hiệu toàn thân không khỏe, có những triệu chứng và dấu hiệu bệnh ngày càng trầm trọng, hoặc nguy cơ xuất hiện biến chứng cao.
• Cân nhắc đưa đến bệnh viện ngay nếu có triệu chứng nhiễm trùng nghiêm trọng như nhiễm trùng toàn thân, viêm hạch có mủ, viêm mô tế bào…

Kháng sinh lựa chọn:

• Penicillin V là lý tưởng nhất, nhưng không có tại Việt Nam.
• Amoxicillin và Cephalosporin đều có tác dụng tốt.
• Sử dụng Macrolid nếu dị ứng với β-lactam.

Công thức chung cắt liều thuốc đau họng (viêm họng)

Kháng sinh β-lactam + corticoid + kháng H1

Đơn thuốc tham khảo

1. Amoxicillin 500mg x 2 lần/ngày

Phải hiểu rõ nhiễm khuẩn ở đây là do liên cầu beta nên kháng sinh nào cũng diệt được. Ta chọn kháng sinh đơn giản nhất để tránh tình trạng kháng khánh thuốc.

Một số sản phẩm thông dụng: Thuốc Bidimoxy 500 Bidiphar

2. Paracetamol 500 mg, 1 viên mỗi 4 – 6 giờ (< 4 g/ngày).

Một số sản phẩm thông dụng:

• Paracetamol 500mg Quảng Bình
• Thuốc hạ sốt Tylenol Extra Strength 500mg của Mỹ
• Thuốc Aphaxan Armephaco
• Thuốc Dianfagic Minh Hải 

3. Alpha Chymotrypsin 4,2 mg x 6 viên/ngày.

Một số sản phẩm thông dụng: Thuốc Bevichymo Mediplantex

4. Vitamin C.

Một số sản phẩm thông dụng: Vitamin C Stella 1g

Giữ ấm, nghỉ ngơi đầy đủ, ăn nhiều cam, canh. Uống nhiều nước.
Điều trị trong 5 – 10 ngày hoặc cho đến khi khỏi.

Nên hạn chế sử dụng Corticoid để giảm đau, kháng viêm. Tất nhiên, nhà thuốc và phòng khám vẫn phải sử dụng để giữ khách.

Lưu ý trong cắt liều thuốc đau họng (viêm họng)

Đái tháo đường

Nước súc miệng và thuốc súc miệng là phù hợp và có thể được khuyến cáo dùng. Trên thị trường có các chế phẩm kẹo ngâm không chứa đường. Tuy nhiên hàm lượng đường không được xem là quan trọng khi sử dụng ngắn hạn.

Nước súc miệng và thuốc súc miệng

Bệnh nhân nên được nhắc rằng các loại nước súc miệng và thuốc súc miệng không được nuốt. Độc tính tiềm tàng của các thuốc không kê đơn loại này thấp và dường như nó sẽ không gây vấn đề khi nuốt chỉ một lượng nhỏ thuốc. Tuy nhiên, có nguy cơ nhỏ là nhiễm độc toàn thân khi nuốt chế phẩm có chứa iod. Các khuyến cáo của nhà sản xuất về việc sử dụng nước súc miệng này cần hay không cần pha loãng phải được xác minh trước khi dùng và dược sĩ cần tư vấn hợp lí cho bệnh nhân.

Một số sản phẩm thông dụng: Nước súc miệng viêm họng Medoral

3. Tư vấn thêm trong cắt liều thuốc đau họng (viêm họng)

Trong mọi trường hợp thì nắm được những kiến thức trên anh, chị cũng đã điều trị viêm họng hiệu quả. Tiếp theo sẽ là những kiến thức chuyên sâu hơn để anh chị có thể tư vấn thêm thuốc và cách chọn các thuốc thay thế hiệu quả.

Thuốc giảm đau đường uống

Cắt liều thuốc đau họng (viêm họng) – Paracetamol, ibuprofen và aspirin là các thuốc giảm đau đã được chứng minh hiệu quả trong điều trị đau họng. Bệnh nhân được khuyên dùng sử dụng thuốc để duy trì giảm đau. Ngoài ra, các thuốc này còn có vài trò trong việc hạ sốt.

Nước súc miệng và Bình xịt

Thuốc chống viêm

Cắt liều thuốc đau họng (viêm họng) – Benzydamin là tác nhân chống viêm hấp thu được qua da và niêm mạc và được chứng minh có hiệu quả giảm đau và chống viêm ở miệng và họng.

Các tác dụng không mong muốn thỉnh thoảng được báo cáo bao gồm tê và cảm giác kim châm trong miệng và họng. Bình xịt benzydamin có thể dùng cho trẻ em từ 6 tuổi trở lên. Trong khi các nước súc miệng chỉ có thể được khuyến cáo cho trẻ trên 12 tuổi.

Gây tê tại chỗ

Lidocain và benzocain dạng thuốc xịt họng

Kẹo ngậm và viên ngậm

Kẹo ngâm và viên ngậm có thể được chia thành 3 loại

• Khử trùng: Cetylpyridinium,…
• Chống nấm: Dequalinium,…
• Gây tê tại chỗ: Benzocain,…

Cắt liều thuốc đau họng (viêm họng) – Viên ngậm và kẹo ngậm là dạng OTC phổ biến để điều trị đau họng, và nguyên nhân gây ra là virus, việc sử dụng chủ yếu các chế phẩm kháng khuẩn và kháng nấm là để làm dịu và làm ẩm họng.

Viên ngậm có chứa Cetylpyridinium chlorid được biết có tác dụng kháng khuẩn. Viên ngậm gây tê tạo chỗ sẽ làm tê lưỡi và họng và có thể giúp giảm đau nhức. Benzocain có thể gây ra mẩn cảm và các phản ứng tương tự thỉnh thoảng được báo cáo.

Chú ý: Các viên ngậm trong họng có chưa Iod nên tránh sử dụng cho phụ nữ có thai vì chúng có khả năng ảnh hưởng đến tuyến giáp của thai nhi.

4. Tình huống thực tế trong cắt liều thuốc đau họng (viêm họng)

Cắt liều thuốc đau họng (viêm họng) – Tình huống đau họng (viêm họng) trong thực hành lâm sàng mình đã gặp và đã điều trị thành công. Trong phần này mình xin phép được trình bày theo phong cách trao đổi. Nếu có bất kì thắc mắc hay quan điểm khác. Anh chị có thể để lại phần bình luận và chúng ta cùng hoàn thiện chuỗi bài viết này.

Tình huống thực tế 1 trong cắt liều thuốc đau họng (viêm họng)

Cắt liều thuốc đau họng (viêm họng) – Một chị gái có đến hiệu thuốc và xin mình tư vấn về việc họng của con trai mình đang rất đau. Anh bạn đấy năm nay 15 tuổi và đang nằm ở nhà. Theo lời kể thì anh bạn kia đang sốt và chị có nhìn thấy các chất trắng như kem ở mặt sau họng.

Hiện tại thì cậu ta đang không thể ăn uống được vì họng rất đau. Tình trạng này diễn ra 5 ngày rồi và các tuyến ở cổ của anh bạn này đang xuất hiện sưng.

Quan điểm của mình (Dược sĩ đại học)

Mình thấy khá bối rồi và cảm thấy khó hiểu vì sao 5 ngày rồi mới đến thăm khám. Mình khuyên chị ấy nên đưa con trai đến thăm khám bác sĩ ngay lập tức. Các triệu chứng đã trở nặng và có nhiều dấu hiệu nguy hiểm giống bệnh viêm các tuyến bạch cầu. Mình chỉ cho chị ấy sử dụng paracetamol để giảm đau hạ sốt ở dạng siro. Mình nghĩ chỉ nên nó sẽ hữu ích trong trường hợp này.

Quan điểm của bác sĩ (Chị gái mình ^^)

Cắt liều thuốc đau họng (viêm họng) – Trong trường hợp này, dược sĩ khuyên như vậy là hợp lý. Theo mô tả cho thấy bệnh nhân bị viêm amidan nặng do nhiễm trùng virus hoặc vi khuẩn.  Nếu là do virus thì khă năng cao là do bệnh viêm tuyến bạch cầu. Nếu là do vi khuẩn là do nhiễm khuẩn liên cầu.

Sử dụng kháng sinh beta lactam để điều trị. Mặc dù không có biện pháp điều trị đặc hiệu cho bệnh viêm các tuyến bạch cầu. Nhưng việc cho bệnh nhân biết cái gì đang xảy ra và khi nào thì có thể hồi phục hoàn toàn là hữu ích.

Tình huống thực tế 2 trong cắt liều thuốc đau họng (viêm họng)

Cắt liều thuốc đau họng (viêm họng) – Hai mẹ con đến quầy thuốc để xin tư vấn cho đứa bé bị đau họng từ hôm qua. Qua thăm khám thì thấy họng có dấu hiệu đỏ nhẹ. Mẹ đứa bé bảo rằng con bà vừa mới sốt đêm qua, kèm theo ngạt mũi và cảm giác đau. Cô bé chưa dùng bất kì thuốc nào và không thấy gặp khó khăn khi nuốt.

Quan điểm của mình (Dược sĩ đại học)

Trường hợp này, đứa bé chỉ gặp vấn đề về đường hô hấp nhẹ. Các triệu chứng này sẽ thuyên giảm chỉ sau vài ngày. Tôi chỉ cho dùng một ít thuốc giảm đau và thuốc thông mũi.

Tất nhiên, anh chị có quyền tư vấn thêm nhưng tôi chỉ nhấn mạnh thuốc quan trọng để khỏi bệnh. Phải khỏi bệnh trước rồi mới nghĩ đến kinh tế sau, câu chuyện về kinh tế tôi không bàn đến. Còn nếu anh chị muốn hiểu về chiến lược kinh doanh thì có thể liên hệ để tư vấn. Tất nhiên mọi thứ đều hoàn toàn free.

Quan điểm của bác sĩ (Chị gái mình ^^)

Cắt liều thuốc đau họng (viêm họng) –  Đánh giá của dược sĩ dường như là chính xác. Bởi vì cô bé có nghẹt mũi, nhiễm trùng do virus là có khả năng nhất. Nhiều bệnh nhân đến khám bác sĩ với triệu chứng tương tự với hi vọng chữa trị nhanh chóng bệnh bằng kháng sinh dù kháng sinh không có ý nghĩa trong bệnh nhiễm trùng như vậy.

Trên đây là những kiến thức về cắt liều thuốc đau họng (viêm họng) mà Phòng khám Bác sĩ Dung cung cấp. Các bạn có thể thăm khám trực tiếp tại Quảng Bình thông qua địa chỉ

• Trụ sở chính: Thôn Vĩnh Phú Quảng Hòa TX Ba Đồn
• Hoặc đặt lịch thông qua số điện thoại: 084.502.9815.

Để lại bình luận và đánh giá bài viết giúp mình nhé! Cảm ơn nhiều.